Απόσπασμα από το βιβλίο του Michel Foucault, Il faut Defendre la Societe, 1997, αναδημοσιευμένο από indymedia

Ακομα πιο γενικα, μπορουμε να πουμε οτι το στοιχειο που θα κινειται απο το πεδιο της πειθαρχιας στο πεδιο της ρυθμισης, που θα εφαρμοζεται κατα τον ιδιο τροπο στο σωμα και τον πληθυσμο, με το οποιο θα διασφαλιζεται τοσο ο πειθαρχικης υφης ελεγχος του σωματος οσο και ο ελεγχος των απροοπτων γεγονοτων μιας βιολογικης πληθωρας, το στοιχειο αυτο, που θα κινειται μεταξυ των δυο, ειναι το «προτυπο». Το προτυπο ειναι αυτο που μπορει να εφαρμοστει εξισου στο σωμα που θελουμε να πειθαρχησουμε, οσο και στον πληθυσμο που θελουμε να ρυθμισουμε. Η κοινωνια της τυποποιησης δεν ειναι λοιπον, υπ’ αυτες τις συνθηκες, μια οιονει γενικευμενη πειθαρχικη κοινωνια, οι πειθαρχικοι θεσμοι της οποιας αυξανονται και πληθυνονται και πληρουν ολοκληρο το χωρο – αυτη ειναι, νομιζω, μια πρωτη και ανεπαρκης ερμηνεια της ιδεας της κοινωνιας της τυποποιησης. Η κοινωνια της τυποποιησης ειναι μια κοινωνια οπου διασταυρωνονται, σε ορθογωνια διαρθρωση, το προτυπο της πειθαρχιας και το προτυπο της ρυθμισης. Οταν λεμε οτι η εξουσια κατα τον 19ο αιωνα κατακυριευσε την ζωη, οταν λεμε τουλαχιστον οτι η εξουσια κατα τον 19ο αιωνα τυποποιησε τη ζωη, εννοουμε οτι καταφερε να καλυψει ολη την επιφανεια που εκτεινεται απο το οργανικο ως το βιολογικο στοιχειο, απο το σωμα ως τον πληθυσμο, με την συναρθρωση των τεχνολογιων της πειθαρχιας αφενος και των τεχνολογιων της ρυθμισης αφετερου.

Βρισκομαστε λοιπον εντος μιας εξουσιας που εχει τυποποιησει τοσο το σωμα οσο και τη ζωη, ή που εχει κυριευσει τη ζωη γενικως θα λεγαμε, και ο ενας πολος της ειναι το σωμα και ο αλλος ο πληθυσμος. Εχουμε επομενως μια βιο-εξουσια και μπορουμε αμεσως να επισημανουμε τα παραδοξα της, τα οποια εμφανιζονται στα ιδια τα ορια της ασκησης της. Ενα απο τα παραδοξα αυτα ειναι η πυρηνικη εξουσια, η οποια δεν ειναι απλως η εξουσια που διαθετει ενας ηγεμονας να σκοτωνει, αναλογως με τα εκαστοτε δικαιωματα του, εκατομμυρια και εκατονταδες εκατομμυρια ανθρωπους (σε τελικη αναλυση, αυτο ειναι κατι συνηθισμενο…). Αλλα το γεγονος οτι η πυρηνικη εξουσια, για τη λειτουργια της παρουσας πολιτικης εξουσιας, ειναι ενα ειδος παραδοξου, που ειναι δυσκολο, αν οχι αδυνατο, να παρακαμφθει· επειδη στην εξουσια της κατασκευης και της χρησιμοποιησης της πυρηνικης βομβας εχουμε να κανουμε με μια εξουσια κυριαρχιας που μπορει να αφανισει την ιδια την υπαρξη. Ετσι, στην πυρηνικη εξουσια, η εξουσια που ασκειται, ασκειται κατα τετοιον τροπο ωστε ειναι ικανη να καταργησει την ζωη. Να αυτοκαταργηθει συνεπως, ως εξουσια εγγυησης της ζωης. Ή εχουμε μια εξουσια κυριαρχιας, η οποια χρησιμοποιει τη βομβα, οποτε δεν μπορει πλεον να ειναι εξουσια, βιο-εξουσια, εξουσια εγγυησης της ζωης, οπως ειναι απο τον 19ο αιωνα και εξης. Ή στο αλλο ακρο, συνανταμε την υπερβαση οχι του κυριαρχικου δικαιωματος πια, αλλα την υπερβαση της βιο-εξουσιας επι του κυριαρχικου δικαιωματος. Αυτη η υπερβαση της βιο-εξουσιας εμφανιζεται οταν δινεται, τεχνικα και πολιτικα, η δυνατοτητα σε εναν ανθρωπο να ρυθμιζει τη ζωη και πολυ περισσοτερο να την πολλαπλασιαζει, να κατασκευαζει εμβια οντα, να κατασκευαζει τερατα, να κατασκευαζει – εντελει – ανεξελεγκτους και οικονομικα καταστροφικους ιους. Μια φοβερη διευρυνση της βιο-εξουσιας η οποια, σε αντιθεση με οσα προ ολιγου ελεγα σχετικα με την πυρηνικη βομβα, θα κατακλυσει την ανθρωπινη κυριαρχια στο συνολο της.

Συγχωρεστε μου τη μακρολογη αυτη αναφορα στη βιο-εξουσια· αλλα νομιζω οτι αποτελει τη βαση για το προβλημα που προσπαθω να θεσω.

Σ’ αυτη λοιπον την τεχνολογια της εξουσιας, αντικειμενο και στοχος της οποιας ειναι η ζωη (και την οποια θεωρω εναν απο τους θεμελιωδεις στοχους της εξουσιας απο τον 19ο αιωνα και εξης), αν οντως η εξουσια της κυριαρχιας υποχωρει συνεχως και, αντιθετως, προαγεται συνεχως η πειθαρχικη ή ρυθμιστικη βιο-εξουσια, πως θα ασκειται το δικαιωμα της θανατωσης και της δολοφονιας; Μια εξουσια πως μπορει να σκοτωνει, αν οντως η κυρια επιδιωξη της ειναι η αυξηση της ζωης, η παραταση της διαρκειας της, η πληθυνση των ευνοϊκων συνθηκων, η αποτροπη των ατυχηματων ή και η αντισταθμιση των αναπηριων ακομα; Πως ειναι δυνατον, υπο αυτες τις συνθηκες, μια πολιτικη εξουσια να σκοτωνει, να ζητα το θανατο, να απαιτει το θανατο, να προκαλει το θανατο, να διατασσει τη θανατωση, να εκθετει στο θανατο οχι μονο τους εχθρους αλλα και τους ιδιους τους πολιτες της; Πως αυτη η εξουσια, η οποια εχει ως κυριο στοχο της την εξασφαλιση της ζωης μπορει να αφηνει ανθρωπους να πεθαινουν; Πως ασκειται η εξουσια του θανατου, πως ασκειται η λειτουργια του θανατου, μεσα σε ενα πολιτικο συστημα επικεντρωμενο στη βιο-εξουσια;

Στο σημειο αυτο, νομιζω, υπεισερχεται, ο ρατσισμος. Δεν θελω να πω οτι ο ρατσισμος επινοηθηκε εκεινη την περιοδο. Υπηρχε απο πολυ νωριτερα. Νομιζω ομως οτι λειτουργουσε διαφορετικα. Ο ρατσισμος ενταχθηκε στους μηχανισμους του κρατους με την αναδυση της βιο-εξουσιας. Τη συγκεκριμενη αυτη στιγμη, ο ρατσισμος ενεγραφη ως θεμελιωδης μηχανισμος της εξουσιας, υπο τη μορφη με την οποια ασκειται στα συγχρονα κρατη, κατα τροπον ωστε ολα ανεξαιρετως τα κρατη που λειτουργουν με συγχρονο τροπο να μετερχονται σε μια συγκεκριμενη στιγμη, σε ενα συγκεκριμενο οριο, υπο συγκεκριμενες συνθηκες, το ρατσισμο.

Τι ειναι λοιπον ο ρατσισμος; Κατ’ αρχας, ειναι ενας τροπος, για να εισαχθει,τελικα, στο πεδιο της ζωης την οποια εχει τυποποιησει η εξουσια, μια τομη: η τομη αναμεσα στα στοιχεια που πρεπει να ζησουν και σε εκεινα που πρεπει να πεθανουν. Στο βιολογικοcontinuum του ανθρωπινου ειδους, η εμφανιση των φυλων, η διακριση των φυλών, η ιεραρχηση των φυλών, ο χαρακτηρισμος ορισμενων φυλών ως καλων και ορισμενων αλλων αντιθετως ως κατωτερων, ολα αυτα θα ειναι ενας τροπος κατακερματισμου του βιολογικου πεδιου, το οποιο εχει τυποποιησει η εξουσια· ενας τροπος διαχωρισμου, στο πλαισιο του πληθυσμου, της μιας απο την αλλη ομαδα. Εν ολιγοις, η δημιουργια μιας διαχωριστικης γραμμης βιολογικου τυπου σε ενα πεδιο που εμφανιζεται ως βιολογικο. Κατ’ αυτον τον τροπο, η εξουσια θα αντιμετωπιζει τον πληθυσμο ως ενα κραμα φυλών, ή, για να ειμαστε πιο ακριβεις, θα αντιμετωπιζει το ανθρωπινο ειδος, θα υποδιαιρει το ειδος, το οποιο ειχε τυποποιηθει σε υπο-ομαδες, οι οποιες θα ειναι οι φυλες. Αυτη ειναι η πρωτη λειτουργια του ρατσισμου   : κατακερματιζει, δημιουργει διαχωριστικες γραμμες στο πλαισιο του βιολογικου continuum το οποιο επιχειρει να τυποποιησει η βιο-εξουσια.

Απο την αλλη, ο ρατσισμος θα εχει μια δευτερη λειτουργια: θα πρεπει να συμβαλλει στη δημιουργια μιας θετικης σχεσης, θα λεγαμε, του τυπου: «οσο πιο πολλους σκοτωσεις, οσο πιο πολλους θανατωσεις» ή καλυτερα «οσο πιο πολλους αφησεις να πεθανουν, τοσο περισσοτερο, για το λογο αυτο, εσυ θα ζησεις». Θα ελεγα οτι τη σχεση αυτη («αν θες να ζησεις, πρεπει να θανατωσεις, πρεπει να μπορεις να σκοτωσεις») δεν την επινοησε τελικα, ουτε ο ρατσισμος ουτε το συγχρονο κρατος. Ειναι η πολεμικη σχεση: «για να ζησεις, πρεπει να σφαξεις τους εχθρους σου». Ο ρατσισμος ομως θετει σε λειτουργια, ενεργοποιει αυτη την πολεμικου τυπου σχεση – «αν θες να ζησεις, ο αλλος πρεπει να πεθανει» – με εναν εντελως νεο τροπο, συμβατο προς τη βιο-εξουσια. Πραγματι, αφενος ο ρατσισμος θα συμβαλλει στη δημιουργια μιας σχεσης αναμεσα στη δικη μου ζωη και στο θανατο του αλλου, η οποια δεν ειναι στρατιωτικη και πολεμικη, δεν ειναι μια σχεση συγκρουσης, αλλα μια σχεση βιολογικου τυπου: «οσο τα κατωτερα ειδη θα τεινουν να εξαφανιστουν, οσο τα μη φυσιολογικα ατομα θα εξοντωνονται, οσο οι εκφυλισμενοι σε σχεση με το ειδος θα λιγοστευουν, τοσο περισσοτερο εγω – οχι ως ατομο αλλα ως ειδος – θα ζησω, θα ειμαι δυνατος, θα ειμαι ρωμαλεος, θα μπορω να αυξανομαι και να πληθυνομαι». Ο θανατος του αλλου δεν ειναι απλως η ζωη μου, επειδη μου εξασφαλιζει την προσωπικη μου ασφαλεια· με το θανατο του αλλου, το θανατο της κακης φυλης, της κατωτερης φυλης (ή του εκφυλισμενου, του μη φυσιολογικου), η ζωη θα γινει πιο υγιης· πιο υγιης και πιο καθαρη.

Η σχεση αυτη δεν ειναι λοιπον στρατιωτικη, πολεμικη ή πολιτικη, ειναι μια σχεση βιολογικη. Και ο μηχανισμος αυτος λειτουργει, επειδη ακριβως οι προς εξολοθρευση εχθροι δεν ειναι οι αντιπαλοι με την πολιτικη εννοια του ορου· ειναι οι εξωτερικοι ή εσωτερικοι κινδυνοι, σε σχεση με τον πληθυσμο και για τον πληθυσμο. Με αλλα λογια, η θανατωση, η επιταγη του θανατου δεν ειναι αποδεκτη, στο συστημα της βιο-εξουσιας, παρα μονον οταν κατατεινει οχι στη νικη επι των πολιτικων αντιπαλων, αλλα στην εξοντωση του βιολογικου κινδυνου και στην ενισχυση του ιδιου του ειδους ή της φυλης, η οποια ειναι αμεσα συνδεδεμενη με την εξοντωση αυτη. Η φυλη, ο ρατσισμος ειναι η προϋποθεση για την αποδοχη της θανατωσης, σε μια κοινωνια τυποποιησης. Στην κοινωνια της τυποποιησης, σε μια εξουσια που, κατ’ επιφαση τουλαχιστον, ειναι κατα πρωτο λογο, κατα κυριο λογο, μια βιο-εξουσια, ο ρατσισμος ειναι απαραιτητος, ως προϋποθεση για τη θανατωση καποιου, για τη θανατωση των αλλων. Αφ’ ης στιγμης το κρατος λειτουργει βαση του προτυπου της βιο-εξουσιας, η δολοφονικη λειτουργια του κρατους δεν μπορει να διασφαλιστει παρα μονο με το ρατσισμο.

Καταλαβαινετε συνεπως τη σημασια – τη ζωτικη σημασια, θα ελεγα – του ρατσισμου για την ασκηση μιας τετοιας εξουσιας: ειναι απαραιτητος για την ασκηση του δικαιωματος της θανατωσης. Για να ασκησει η εξουσια της τυποποιησης το παλαιο κυριαρχικο δικαιωμα της θανατωσης, θα πρεπει να μετελθει το ρατσισμο. Με τον ορο θανατωση, δεν εννοω φυσικα μονο την αμεση δολοφονια, αλλα και ολες τις μορφες εμμεσης δολοφονιας: την εκθεση σε θανασιμο κινδυνο, τον πολλαπλασιασμο των θανασιμων κινδυνων ή, πολυ απλα, τον πολιτικο θανατο, τον εξοστρακισμο, την απορριψη, κ.λπ…

Με βαση αυτα τα στοιχεια, μπορουμε, νομιζω, να κατανοησουμε μια σειρα πραγματα. Μπορουμε κατ’ αρχας να κατανοησουμε το δεσμο που πολυ γρηγορα – αμεσως θα ελεγα – δημιουργηθηκε αναμεσα στη βιολογικη θεωρια του 19ου αιωνα και στο λογο της εξουσιας. Κατ’ ουσιαν, η εξελικτικη θεωρια, υπο την ευρεια εννοια της – οχι τοσο η ιδια η θεωρια του Δαρβινου δηλαδη, αλλα στο συνολο, η δεσμη των εννοιων της (οπως: ιεραρχια των ειδων στο κοινο δεντρο της εξελιξης, παλη μεταξυ των ειδων για την επιβιωση, επιλογη που εξολοθρευει τα λιγοτερο προσαρμοστικα ειδη) – εγινε, μεσα σε μερικα χρονια στον 19ο αιωνα, απολυτως φυσικα, ενας τροπος μεταγραφης του πολιτικου μας λογου με ορους βιολογικους, ενας τροπος καλυψης του πολιτικου λογου υπο μια επιστημονικη επιφαση και, πολυ περισσοτερο, ενας τροπος αντιληψης των σχεσεων της αποικιοκρατιας, της αναγκαιοτητας των πολεμων, της εγκληματικοτητας, των φαινομενων της τρελας και της διανοητικης ασθενειας, της ιστοριας των κοινωνιων με τις διαφορες ταξεις τους, κ.λπ. Με αλλα λογια, το σχημα του εξελικτισμου ηταν ο επιβεβλημενος τροπος αντιληψης των πραγματων, σε ολες τις περιπτωσεις συγκρουσης, θανατωσης, παλης, θανασιμου κινδυνου.

Και μπορουμε επισης να καταλαβουμε γιατι ο ρατσισμος αναπτυσσεται στις συγχρονες κοινωνιες, που λειτουργουν βασει της βιο-εξουσιας· καταλαβαινουμε γιατι ο ρατσισμος θα διαρραγει σε πολυαριθμα επιλεκτα στοιχεια, στα στοιχεια οπου ακριβως το δικαιωμα του θανατου ειναι απολυτως απαραιτητο. Ο ρατσισμος θα αναπτυχθει εν πρωτοις με την αποικιοκρατια, με την αποικιοκρατικη δηλαδη γενοκτονια. Μια κοινωνια η οποια λειτουργει στη βαση της βιο-εξουσιας, οταν θα πρεπει να σκοτωσει ανθρωπους, να αφανισει πληθυσμους, να εξολοθρευσει πολιτισμους, πως θα τα καταφερει; Μεσα απο τη θεματικη του εξελικτισμου, μεσω ενος ρατσισμου.

Πολεμος. Πως μπορει κανεις οχι μονο να διεξαγει πολεμο κατα των εχθρων του, αλλα και να εκθετει τους ιδιους τους πολιτες του σε πολεμο, να τους σκοτωσει κατα εκατομμυρια (οπως ακριβως συνεβει απο τον 19ο αιωνα, απο το δευτερο μισο του 19ου αιωνα και εξης), αν δεν ενεργοποιησει το θεμα του ρατσισμου; Στο εξης, ο πολεμος θα εχει να κανει με τα εξης δυο πραγματα: με την καταστροφη του πολιτικου αντιπαλου, αλλα και της αντιπαλης φυλης επισης, του βιολογικου κινδυνου που αντιπροσωπευουν για τη δικη μας φυλη οι απεναντι. Φυσικα, προκειται απλως για μια βιολογικη, τροπον τινα, γενικευση της θεματικης του πολιτικου εχθρου. Ακομα περισσοτερο, ομως, ο πολεμος – και αυτο ειναι ενα εντελως καινουργιο στοιχειο – θα εμφανιστει, στα τελη του 19ου αιωνα, ως ενας τροπος ενισχυσης της ιδιας φυλης με την εξοντωση του αντιπαλου (συμφωνα με τη θεματικη της επιλογης και της παλης για την επιβιωση), και πολυ περισσοτερο ως ενας τροπος ανανεωσης της. Οσο πιο πολλοι απο εμας πεθανουν, τοσο πιο καθαρη η φυλη στην οποια ανηκουμε.

Στην προκειμενη περιπτωση παντως, εχουμε να κανουμε με εναν καινοφανη στα τελη του 19ου αιωνα ρατσισμο του πολεμου, ο οποιος υπηρξε μαλιστα, νομιζω, μια αναγκαιοτητα· διοτι, οταν μια βιο-εξουσια ηθελε να διεξαγει πολεμο, πως μπορουσε να συνδυασει τη βουληση της να καταστρεψει τον αντιπαλο με τον κινδυνο που διετρεχε να σκοτωσει τους ιδιους εκεινους των οποιων, εξ ορισμου, οφειλε να προστατευει, να οργανωνει, να παρατεινει τη ζωη τους; Το ιδιο θα μπορουσαμε να πουμε και για την εγκληματικοτητα. Η εγκληματικοτητα αντιμετωπιστηκε με ορους ρατσισμου, επειδη επισης ενα συστημα βιο-εξουσιας επρεπε να διαθετει τη δυνατοτητα θανατωσης ή περιθωριοποιησης ενος εγκληματια. Το ιδιο ισχυει και για την τρελα, το ιδιο και για τις διαφορες παρεκκλισεις.

Σε γενικες γραμμες, ο ρατσισμος εγγυαται, νομιζω, τη λειτουργια του θανατου στην οικονομια της βιο-εξουσιας, συμφωνα με την αρχη οτι ο θανατος των αλλων αποτελει τη δικη μας βιολογικη ενισχυση, αφου αποτελουμε μελη μιας φυλης ή ενος πληθυσμου, αφου αποτελουμε μελη μιας ενιαιας και ζωντανης ποικιλιας. Οπως βλεπετε, ο εν λογω ρατσισμος ουδεμια σχεση εχει, ουσιαστικα, με την απλη και παραδοσιακη περιφρονηση ή το μισος των φυλων μεταξυ τους. Ουδεμια σχεση εχει επισης με το ρατσισμο που λειτουργει ως ιδεολογικος μηχανισμος, με τον οποιο τα κρατη, ή μια ταξη, προσπαθουν να στρεψουν ενδεχομενως προς ενα φανταστικο αντιπαλο τις εχθροπραξιες που θα κατευθυνονταν εναντιον τους ή θα ταλανιζαν το κοινωνικο σωμα. Νομιζω οτι προκειται για κατι πολυ πιο βαθυ απο μια παλια παραδοση, πολυ πιο βαθυ απο μια νεα ιδεολογια, προκειται για κατι αλλο. Η ιδιαιτεροτητα του συγχρονου ρατσισμου, η ουσια της ιδιαιτεροτητας του δεν αφορα τις νοοτροπιες, τις ιδεολογιες, τα ψεματα της εξουσιας. Αφορα εκεινο το στοιχειο που μας παραπεμπει σε κατι εντελως διαφορετικο απο τον πολεμο των φυλών και το συγκεκριμενο τροπο κατανοησης της ιστοριας, σε ενα μηχανισμο που επιτρεπει την ασκηση της βιο-εξουσιας. Ο ρατσισμος λοιπον αφορα τη λειτουργια του κρατους, το οποιο ειναι υποχρεωμενο να χρησιμοποιει τη φυλη, την εξοντωση των φυλών και την καθαρση της φυλης, για να ασκει την κυριαρχικη του εξουσια. Η συμπαραθεση της παλαιας κυριαρχικης εξουσιας του δικαιωματος του θανατου, ή μαλλον η λειτουργια της μεσω της βιο-εξουσιας, συνεπαγεται τη λειτουργια, την εδραιωση και την ενεργοποιηση ενος ρατσισμου. Και εκει ακριβως εντοπιζονται οι ριζες του.

Καταλαβαινετε λοιπον, υπ’ αυτες τις συνθηκες, πως και γιατι τα πιο φονικα κρατη ειναι αναγκαστικα και τα πιο ρατσιστικα. Στο σημειο αυτο, θα πρεπει να αναφερθουμε αναγκαστικα στο παραδειγμα του ναζισμου. Σε τελικη αναλυση, ο ναζισμος αποτελει οντως την αναπτυξη των νεων μηχανισμων της εξουσαιας, που ειχαν δημιουργηθει απο τον 18ο αιωνα, σε σημειο παρακρουσης. Ειναι σαφες οτι το ναζιστικο κρατος αποτελει το πιο πειθαρχικο κρατος του κοσμου, οπως επισης και το μονο κρατος στο οποιο οι βιολογικες ρυθμισεις λαμβανονται τοσο προσεκτικα και τοσο επιμονα υποψη. Πειθαρχικη εξουσια, βιο-εξουσια: χαρακτηριστικα και ερεισματα της ναζιστικης κοινωνιας σε ολες τις διαστασεις της (αναδοχη του βιολογικου στοιχειου, της τεκνοποιησης, της κληρονομικοτητας· αναδοχη της ασθενειας επισης, των ατυχηματων). Δεν υπαρχει κοινωνια πιο πειθαρχικη και πιο φιλασφαλιστικη μαζι με αυτη που δημιουργηθηκε, ή προβληθηκε εντελει, απο τους ναζιστες. Ο ελεγχος των απροοπτων που χαρακτηριζουν τις βιολογικες διαδικασιες ηταν ενας απο τους αμεσους στοχους του καθεστωτος.

Παραλληλα ομως με την καθολικα φιλασφαλιστικη, καθολικα προστατευτικη, καθολικα ρυθμιστικη και πειθαρχικη αυτη κοινωνια, εχουμε, μεσω της κοινωνιας αυτης, την πληρη αποχαλινωση της δολοφονικης εξουσιας, της παλαιας δηλαδη κυριαρχικης εξουσιας της θανατωσης. Η εξουσια αυτη της θανατωσης, που διατρεχει ολοκληρο το κοινωνικο σωμα της ναζιστικης κοινωνιας, εκδηλωνεται κατ’ αρχας επειδη η εξουσια της θανατωσης, η εξουσια της ζωης και του θανατου δεν παρεχεται στο κρατος και μονο, αλλα σε μια σειρα ατομων, σε ενα σημαντικο αριθμο ατομων (ειτε αυτοι ειναι τα Ταγματα Εφοδου, ειτε τα Ες-Ες, κ.λπ.). Θα λεγαμε μαλιστα οτι, στο ναζιστικο κρατος, ολος ο κοσμος εχει εντελει δικαιωμα ζωης και θανατου πανω στο γειτονα του, εστω και μεσω της καταδοσης, με την οποια μπορει κανεις να εξολοθρευσει ή να προκαλεσει την εξολοθρευση του διπλανου του.

Αποχαλινωση λοιπον της δολοφονικης εξουσιας και της κυριαρχικης εξουσιας μεσω ολοκληρου του κοινωνικου σωματος. Επειδη δε ο πολεμος παρουσιαζεται σαφως ως πολιτικος στοχος – και οχι απλως σε ενα δευτερο επιπεδο, ως πολιτικος στοχος για την επιτευξη ορισμενων μεσων, αλλα ως εσχατη και αποφασιστικη φαση ολων των πολιτικων διαδικασιων -, για το λογο αυτο επισης η πολιτικη οφειλει να καταληγει στον πολεμο και ο πολεμος να ειναι η τελικη και αποφασιστικη φαση, το επιστεγασμα του συνολου των διαδικασιων της. Συνεπως, στοχος του ναζιστικου καθεστωτος δεν ειναι απλως η καταστροφη των αλλων φυλών. Η καταστροφη των αλλων φυλών ειναι μια απο τις οψεις του σχεδιου, που η αλλη οψη του ειναι η εκθεση της ιδιας της φυλης στον απολυτο και καθολικο κινδυνο του θανατου. Ο κινδυνος του θανατου, η εκθεση στην ολοκληρωτικη καταστροφη ως αρχη που εγγραφεται μεταξυ των θεμελιακων καθηκοντων της ναζιστικης υπακοης και μεταξυ των κυριοτερων στοχων της πολιτικης της. Ο πληθυσμος, μονο αν εκτεθει στο συνολο του καθολικα στο θανατο, θα μπορεσει πραγματικα να γινει μια ανωτερη φυλη και να αναγεννηθει οριστικα εναντι των αλλων φυλων, οι οποιες θα εχουν εξολοθρευτει ολοκληρωτικα ή θα εχουν τελεσιδικα υποδουλωθει.

Στη ναζιστικη λοιπον αυτη κοινωνια συναντουμε το εξης, ασυνηθιστο παρα ταυτα, γεγονος: ειναι μια κοινωνια η οποια με απολυτες τιμες εχει γενικευσει τη βιο-εξουσια, αλλα εχει επισης γενικευσει εκ παραλληλου το κυριαρχικο δικαιωμα της θανατωσης. Οι δυο μηχανισμοι, ο κλασικος, αρχαϊκος μηχανισμος που παρειχε στο κρατος το δικαιωμα ζωης και θανατου επι των πολιτων, και ο νεος μηχανισμος που οργανωνεται με αξονα την πειθαρχια, τη ρυθμιση, εν ολιγοις ο νεος μηχανισμος της βιο-εξουσιας, ταυτιζονται απολυτως. Σε σημειο που μπορουμε να πουμε το εξης: το ναζιστικο κρατος κατεστησε το πεδιο της ζωης αφενος – την οποια οργανωνει, χειραγωγει, καλλιεργει βιολογικα – και το κυριαρχικο δικαιωμα της θανατωσης των ανθρωπων αφετερου – οχι μονο των αλλων αλλα και των δικων του πολιτων – απολυτως ισομεγεθη και αλληλοσυναρτωμενα. Στους ναζιστες, η γενικευμενη βιο-εξουσια ταυτιστηκε με μια δικτατορια απολυτη και αναδιαβιβαζομενη μεσω ολοκληρου του κοινωνικου σωματος, με τον φοβερο πολλαπλασιασμο του δικαιωματος θανατωσης και εκθεσης στο θανατο. Εχουμε ενα απολυτως ρατσιστικο κρατος, ενα κρατος απολυτως δολοφονικο και ενα κρατος απολυτως αυτοκτονικο. Ρατσιστικο κρατος, δολοφονικο κρατος, αυτοκτονικο κρατος. Χαρακτηριστικα που μοιραια αλληλοεπικαλυπτονται και τα οποια κατεληξαν, οπως ηταν φυσικο, τοσο στην «τελικη λυση» (η οποια ειχε στοχο, μεσω των Εβραιων, να εξοντωσει ολες τις υπολοιπες φυλες, συμβολο και εκφραση των οποιων αποτελουσαν οι Εβραιοι) του 1942-1943· και στη συνεχεια, στο τελεσιγραφο 71 με το οποιο ο Χιτλερ, τον Απριλιο του 1945, διετασσε την καταστροφη των συνθηκων ζωης του ιδιου του γερμανικου λαου[1].

Τελικη λυση για τις υπολοιπες φυλες, ολοκληρωτικη αυτοκτονια για τη [γερμανικη] φυλη. Αυτη ηταν η καταληξη της εν λογω μηχανικης, η οποια ειναι εγγεγραμμενη στη λειτουργια του συγχρονου κρατους. Φυσικα, μονον ο ναζισμος εφτασε σε σημειο παρακρουσης τη διαπλοκη του κυριαρχικου δικαιωματος της θανατωσης με τους μηχανισμους της βιο-εξουσιας. Η διαπλοκη ομως ειναι εγγεγραμμενη στη λειτουργια ολων των κρατων. Ολων των συγχρονων κρατων, ολων των καπιταλιστικων κρατων; Ε, οχι βεβαια. Νομιζω βεβαια οτι το σοσιαλιστικο κρατος ακριβως – κατι που αποτελει ομως αντικειμενο αλλης αποδειξης -, ο σοσιαλισμος, διεπεται απο το ρατσισμο εξισου με το συγχρονο κρατος, με το καπιταλιστικο κρατος. Εναντι του ρατσισμου του κρατους, που δημιουργηθηκε υπο τις συνθηκες στις οποιες αναφερθηκα, συγκροτηθηκε ενας σοσιαλ-ρατσισμος, ο οποιος εμφανιστηκε πολυ πριν κανουν την εμφανιση τους τα σοσιαλιστικα κρατη. Ο σοσιαλισμος υπηρξε εξαρχης, απο τον 19ο αιωνα μια μορφη ρατσισμου. Ειτε στον Φουριε[2], ειτε στους μπολσεβικους στα τελη του, και σε ολες τις μορφες του σοσιαλισμου ενδιαμεσως, υπαρχει μονιμως μια ρατσιστικη συνιστωσα.

Μου ειναι ομως πολυ δυσκολο να αναφερθω στο ζητημα αυτο επι του παροντος. Διοτι αν το κανω, θα οδηγηθω στη δια ροπαλου επιβολη της επιχειρηματολογιας μου. Για να το τεκμηριωσω αυτο (οπως θα ηθελα), θα χρειαζομαστε τουλαχιστον αλλη μια σειρα παραπομπων στο τελος. Θα ηθελα παντως να πω το εξης: σε γενικες γραμμες, νομιζω – μιλωντας καπως στον αερα – οτι ο σοσιαλισμος, εφοσον δεν θετει καταρχην τα οικονομικα ή νομικα προβληματα που αφορουν την ιδιοκτησια ή τον τροπο παραγωγης – εφοσον δεν θετει και δεν αναλυει συνεπως το προβλημα της μηχανικης της εξουσιας, των μηχανισμων της εξουσιας-, [ο σοσιαλισμος, λοιπον,] αναγκαστικα θα τυποποιησει, θα οικειοποιηθει τους ιδιους μηχανισμους εξουσιας που συγκροτηθηκαν, οπως ειδαμε, μεσα απο το καπιταλιστικο ή το βιομηχανικο κρατος. Το σιγουρο παντως ειναι ενα: οτι ο σοσιαλισμος δεν κατεκρινε τη θεματικη της βιο-εξουσιας, η οποια αναπτυχθηκε στα τελη του 18ου και καθ’ολο τον 19ο αιωνα· αλλα στην πραγματικοτητα την αφομοιωσε, την ανεπτυξε, την ενσωματωσε, την τροποποιησε σε ορισμενα σημεια, σε καμια ομως περιπτωση δεν την αναθεωρησε εκ βαθρων, δεν αναθεωρησε τους τροπους λειτουργιας της. Τελικα, η ιδεα οτι η κυρια λειτουργια της κοινωνιας ή του κρατους ή της οντοτητας εκεινης που υποκαθιστα εντελει το κρατος ειναι να τυποποιει την ζωη, να την οργανωνει, να την πολλαπλασιαζει, να αντισταθμιζει τα απροοπτα της, να εξεταζει και να οριζει τις βιολογικες ευκαιριες και δυνατοτητες της, ολα αυτα νομιζω οτι ο σοσιαλισμος τα ενσωματωσε αυτουσια. Με ολες τις επακολουθες συνεπειες, απο τη στιγμη που εχουμε να κανουμε με ενα σοσιαλιστικο κρατος που οφειλει να ασκησει το δικαιωμα της θανατωσης ή το δικαιωμα της εξοντωσης, ή το δικαιωμα της απαξιωσης. Κατ’ αυτον τον τροπο λοιπον, οπως ειναι πολυ φυσικο, θα συναντησουμε το ρατσισμο – οχι τον αμιγως εθνικο ρατσισμο, αλλα τον εξελικτικου τυπου ρατσισμο, τον βιολογικο ρατσισμο – στην καρδια της λειτουργιας του σοσιαλιστικου κρατους (οπως ηταν η Σοβιετικη Ενωση), εναντι των διανοητικα ασθενων, των παραβατικων, των πολιτικων αντιπαλων, κ.λπ. Αυτα οσον αφορα το κρατος.

Ενα αλλο στοιχειο που θεωρω επισης ενδιαφερον και με εχει προβληματισει επι μακρον ειναι το γεγονος οτι, για αλλη μια φορα, δεν συναντουμε τη λειτουργια του ρατσισμου απλως σε επιπεδο κρατους και μονο· αλλα και στις διαφορες μορφες σοσιαλιστικης αναλυσης ή σοσιαλιστικου σχεδιασμου καθ’ ολο τον 19 ο αιωνα, με τον εξης κατα τη γνωμη μου αξονα: στις περιπτωσεις στις οποιες ο σοσιαλισμος ουσιαστικα εριχνε το βαρος στη μεταβολη των οικονομικων συνθηκων, ως αρχη μεταβολης και μεταβασης απο το καπιταλιστικο στο σοσιαλιστικο κρατος (με αλλα λογια, οποτε αναζητουσε την αρχη της μεταβολης στο επιπεδο των οικονομικων διεργασιων) δεν χρειαζονταν, αμεσα τουλαχιστον, το ρατσισμο. Αντιθετως, σε ολες τις περιπτωσεις οπου ο σοσιαλισμος ηταν υποχρεωμενος να ριξει το βαρος στο προβλημα της παλης, της παλης κατα του εχθρου, στην εξοντωση του αντιπαλου μεσα στους κολπους της ιδιας της καπιταλιστικης κοινωνιας· οποτε τεθηκε, συνεπως, το ζητημα της εκ του συστάδην συγκρουσης με τον ταξικο αντιπαλο στο πλαισιο της καπιταλιστικης κοινωνιας, ο ρατσισμος επανεμφανιστηκε, διοτι ηταν ο μονος τροπος με τον οποιο η σοσιαλιστικη σκεψη, πολυ προσκολλημενη εντουτοις στη θεματικη της βιο-εξουσιας, μπορουσε να θεωρησει το λογο θανατωσης του αντιπαλου. Οταν επιδιωκεται ο αντιπαλος να εξοντωθει απλως οικονομικα, να απωλεσει τα προνομια του, ο ρατσισμος ειναι περιττος. Απο τη στιγμη ομως που πρεπει να ληφθει υποψη μια ενδεχομενη εκ του συσταδην παλη με τον αντιπαλο, η σωματικη αναμετρηση μαζι του, η αντιμετωπιση θανασιμων κινδυνων για την εξοντωση του, τοτε ο ρατσισμος ειναι απαραιτητος.

Συνεπως, καθε φορα που εχουμε να κανουμε με ενα σοσιαλισμο τετοιου τυπου, με μορφες σοσιαλισμου, με φασεις του σοσιαλισμου που δινουν εμφαση στο προβλημα της παλης, υπαρχει ο ρατσισμος. Για αυτον τον λογο, οι πιο ρατσιστικες μορφες σοσιαλισμου ηταν φυσικα το κινημα του Μπλανκι, η Κομμουνα και καποιες τασεις του λευκου αναρχισμου βεβαιως, πολυ περισσοτερο απο ο,τι η σοσιαλδημοκρατια, πολυ περισσοτερο απο ο,τι η Δευτερη Διεθνης και πολυ περισσοτερο απο ο,τι ο ιδιος ο μαρξισμος. Ο σοσιαλιστικος ρατσισμος εξαλειφθηκε στην Ευρωπη στα τελη του 19ου αιωνα μολις, αφενος με την επιβολη της σοσιαλδημοκρατιας (και του συνυφασμενου με τη σοσιαλδημοκρατια ρεφορμισμου, δεν μπορουμε να μην το πουμε αυτο)· και αφετερου, με μια σειρα διεργασιες, οπως η υποθεση Ντρευφους στη Γαλλια. Πριν απο την υποθεση Ντρευφους ομως, ολοι οι σοσιαλιστες, οι περισσοτεροι τουλαχιστον, ηταν ουσιαστικα ρατσιστες. Και πιστευω οτι ηταν ρατσιστες, επειδη (και στο σημειο αυτο θα ολοκληρωσω) δεν επανεκτιμησαν – ή αποδεχτηκαν, αν θελετε, ως αυτονοητους – τους μηχανισμους της βιο-εξουσιας, που η αναπτυξη της κοινωνιας και του κρατους ειχαν δημιουργησει απο τον 18ο αιωνα. Πως μπορει να λειτουργει μια βιο-εξουσια και παραλληλα να ασκει το δικαιωμα του πολεμου, το δικαιωμα της δολοφονιας και της λειτουργιας του θανατου, αν οχι δια του ρατσισμου; Αυτο ηταν και αυτο, κατα τη γνωμη μου, παραμενει το προβλημα.