Απόσπασμα από το βιβλίο του Michel Foucault, Il faut Defendre la Societe, 1997, αναδημοσιευμένο από indymedia
Απόσπασμα από το βιβλίο του Michel Foucault, Il faut Defendre la Societe, 1997, αναδημοσιευμένο από indymedia
Ακομα πιο γενικα, μπορουμε να πουμε οτι το στοιχειο που θα κινειται απο το πεδιο της πειθαρχιας στο πεδιο της ρυθμισης, που θα εφαρμοζεται κατα τον ιδιο τροπο στο σωμα και τον πληθυσμο, με το οποιο θα διασφαλιζεται τοσο ο πειθαρχικης υφης ελεγχος του σωματος οσο και ο ελεγχος των απροοπτων γεγονοτων μιας βιολογικης πληθωρας, το στοιχειο αυτο, που θα κινειται μεταξυ των δυο, ειναι το «προτυπο». Το προτυπο ειναι αυτο που μπορει να εφαρμοστει εξισου στο σωμα που θελουμε να πειθαρχησουμε, οσο και στον πληθυσμο που θελουμε να ρυθμισουμε. Η κοινωνια της τυποποιησης δεν ειναι λοιπον, υπ’ αυτες τις συνθηκες, μια οιονει γενικευμενη πειθαρχικη κοινωνια, οι πειθαρχικοι θεσμοι της οποιας αυξανονται και πληθυνονται και πληρουν ολοκληρο το χωρο – αυτη ειναι, νομιζω, μια πρωτη και ανεπαρκης ερμηνεια της ιδεας της κοινωνιας της τυποποιησης. Η κοινωνια της τυποποιησης ειναι μια κοινωνια οπου διασταυρωνονται, σε ορθογωνια διαρθρωση, το προτυπο της πειθαρχιας και το προτυπο της ρυθμισης. Οταν λεμε οτι η εξουσια κατα τον 19ο αιωνα κατακυριευσε την ζωη, οταν λεμε τουλαχιστον οτι η εξουσια κατα τον 19ο αιωνα τυποποιησε τη ζωη, εννοουμε οτι καταφερε να καλυψει ολη την επιφανεια που εκτεινεται απο το οργανικο ως το βιολογικο στοιχειο, απο το σωμα ως τον πληθυσμο, με την συναρθρωση των τεχνολογιων της πειθαρχιας αφενος και των τεχνολογιων της ρυθμισης αφετερου.
Βρισκομαστε λοιπον εντος μιας εξουσιας που εχει τυποποιησει τοσο το σωμα οσο και τη ζωη, ή που εχει κυριευσει τη ζωη γενικως θα λεγαμε, και ο ενας πολος της ειναι το σωμα και ο αλλος ο πληθυσμος. Εχουμε επομενως μια βιο-εξουσια και μπορουμε αμεσως να επισημανουμε τα παραδοξα της, τα οποια εμφανιζονται στα ιδια τα ορια της ασκησης της. Ενα απο τα παραδοξα αυτα ειναι η πυρηνικη εξουσια, η οποια δεν ειναι απλως η εξουσια που διαθετει ενας ηγεμονας να σκοτωνει, αναλογως με τα εκαστοτε δικαιωματα του, εκατομμυρια και εκατονταδες εκατομμυρια ανθρωπους (σε τελικη αναλυση, αυτο ειναι κατι συνηθισμενο…). Αλλα το γεγονος οτι η πυρηνικη εξουσια, για τη λειτουργια της παρουσας πολιτικης εξουσιας, ειναι ενα ειδος παραδοξου, που ειναι δυσκολο, αν οχι αδυνατο, να παρακαμφθει· επειδη στην εξουσια της κατασκευης και της χρησιμοποιησης της πυρηνικης βομβας εχουμε να κανουμε με μια εξουσια κυριαρχιας που μπορει να αφανισει την ιδια την υπαρξη. Ετσι, στην πυρηνικη εξουσια, η εξουσια που ασκειται, ασκειται κατα τετοιον τροπο ωστε ειναι ικανη να καταργησει την ζωη. Να αυτοκαταργηθει συνεπως, ως εξουσια εγγυησης της ζωης. Ή εχουμε μια εξουσια κυριαρχιας, η οποια χρησιμοποιει τη βομβα, οποτε δεν μπορει πλεον να ειναι εξουσια, βιο-εξουσια, εξουσια εγγυησης της ζωης, οπως ειναι απο τον 19ο αιωνα και εξης. Ή στο αλλο ακρο, συνανταμε την υπερβαση οχι του κυριαρχικου δικαιωματος πια, αλλα την υπερβαση της βιο-εξουσιας επι του κυριαρχικου δικαιωματος. Αυτη η υπερβαση της βιο-εξουσιας εμφανιζεται οταν δινεται, τεχνικα και πολιτικα, η δυνατοτητα σε εναν ανθρωπο να ρυθμιζει τη ζωη και πολυ περισσοτερο να την πολλαπλασιαζει, να κατασκευαζει εμβια οντα, να κατασκευαζει τερατα, να κατασκευαζει – εντελει – ανεξελεγκτους και οικονομικα καταστροφικους ιους. Μια φοβερη διευρυνση της βιο-εξουσιας η οποια, σε αντιθεση με οσα προ ολιγου ελεγα σχετικα με την πυρηνικη βομβα, θα κατακλυσει την ανθρωπινη κυριαρχια στο συνολο της.
Συγχωρεστε μου τη μακρολογη αυτη αναφορα στη βιο-εξουσια· αλλα νομιζω οτι αποτελει τη βαση για το προβλημα που προσπαθω να θεσω.
Σ’ αυτη λοιπον την τεχνολογια της εξουσιας, αντικειμενο και στοχος της οποιας ειναι η ζωη (και την οποια θεωρω εναν απο τους θεμελιωδεις στοχους της εξουσιας απο τον 19ο αιωνα και εξης), αν οντως η εξουσια της κυριαρχιας υποχωρει συνεχως και, αντιθετως, προαγεται συνεχως η πειθαρχικη ή ρυθμιστικη βιο-εξουσια, πως θα ασκειται το δικαιωμα της θανατωσης και της δολοφονιας; Μια εξουσια πως μπορει να σκοτωνει, αν οντως η κυρια επιδιωξη της ειναι η αυξηση της ζωης, η παραταση της διαρκειας της, η πληθυνση των ευνοϊκων συνθηκων, η αποτροπη των ατυχηματων ή και η αντισταθμιση των αναπηριων ακομα; Πως ειναι δυνατον, υπο αυτες τις συνθηκες, μια πολιτικη εξουσια να σκοτωνει, να ζητα το θανατο, να απαιτει το θανατο, να προκαλει το θανατο, να διατασσει τη θανατωση, να εκθετει στο θανατο οχι μονο τους εχθρους αλλα και τους ιδιους τους πολιτες της; Πως αυτη η εξουσια, η οποια εχει ως κυριο στοχο της την εξασφαλιση της ζωης μπορει να αφηνει ανθρωπους να πεθαινουν; Πως ασκειται η εξουσια του θανατου, πως ασκειται η λειτουργια του θανατου, μεσα σε ενα πολιτικο συστημα επικεντρωμενο στη βιο-εξουσια;