αναδημοσίευση από  A ruthless critique

Για το Μαϊντάν και την παρούσα κατάσταση

Εισαγωγή A ruthless critique

Συνέντευξη με τον Ντιμίτρι Μράτσνικ, μέλος της Αυτόνομης Ένωσης Εργατών Κιέβου. Του κάναμε κάποιες ερωτήσεις και αυτός μας απάντησε και μας εξήγησε την παρούσα κατάσταση στην Ουκρανία. Οι απαντήσεις του είναι ενδιαφέρουσες όχι μόνο για όσους εξακολουθούν να υπερασπίζονται τον Πούτιν και τη Ρωσία, αλλά και για την Θεωρία. Η οπτική μας για την εποχή των ταραχών επιβεβαιώνεται. Φαίνεται ότι όλες οι εξεγέρσεις του καιρού μας παρά τις διαφορές τους, έχουν κοινά χαρακτηριστικά. Είναι οι εξεγέρσεις της μεσαίας τάξης(ή της πρώην μεσαίας τάξης) μαζί με τους εργάτες που διεκδικούν “περισσότερη δημοκρατία”. Επιπλέον φαίνεται ότι ο εθνικός λόγος και οι ακροδεξιοί παίζουν σημαντικό ρόλο σε όλες αυτές τις εξεγέρσεις, αν και οι ακροδεξιοί αλλά και οι αριστεροί φαίνεται να μην μπόρεσαν να επηρεάσουν σημαντικά την πλειοψηφία των διαδηλωτών. Οι περισσότεροι διαδηλωτές συνέχισαν να έχουν φιλελεύθερα αιτήματα, για περισσότερη δημοκρατία λιγότερη διαφθορά κτλ. Έτσι πρέπει να εξετάσουμε δύο ερωτήματα και να δεχτούμε δύο συμπεράσματα. Από τη μια φαίνεται ότι δεν θα έχουμε ένα φασιστικό κράτος όπως στο παρελθόν, αλλά πρέπει να δούμε ποιός είναι ο καινούριος ρόλος της ακροδεξιάς και των φασιστών. Από την άλλη, αυτές οι εξεγέρσεις δεν είναι η δική μας μάχη, ο δικός μας πόλεμος. Τουλάχιστον όχι ακόμα. Γιατί ο εργάτης δεν αποτελεί το βασικό επαναστατικό υποκείμενο των καιρών μας; Η απάντηση που το θέλει αυτό απλή απουσία επαναστατικής οργάνωσης είναι μάλλον ανεπαρκής κυρίως να συνδιαστεί με το γενικό φαινόμενο της “κρίσης της δημοκρατίας” και ότι τα κινήματα εγκαλούν το κράτος και τη δημοκρατία ως μη επαρκή ή μη αντιπροσωπευτικά κτλ. Αυτή η συνέντευξη δεν απαντά άμεσα σε αυτά τα ερωτήματα, αλλά μας βοηθά να κατανοήσουμε τις διαδικασίες των γεγονότων και της εποχής των ταραχών. Ποιά νεα υποκείμενα γεννιούνται σε αυτές τις διαδικασίες, και πως εξελίσσονται αντιφατικά; Τι ρόλο τελικά παίζει η εθνική ταυτότητα κτλ; Ευχαριστούμε θερμά τον Ντμίτρι για τις απαντήσεις του.

A ruthless critique Υπήρχαν άλλες ομάδες περιφρούρησης στο Μαϊντάν που δεν ήταν φασιστικές;

Ντμιτρι Μράτσνικ-Στο Μαϊντάν στο Κίεβο, υπήρχαν πολλές ομάδες περιφρούρησης και αυτοάμυνας. Συμμετείχαν σε αυτές πολλοί άνθρωποι,κυρίως χωρίς κομματική ταυτότητα που δεν είχαν συγκροτημένες πολιτικές απόψεις. Υπήρχαν επίσης και οι ομάδες των ακροδεξιών,του Σβομπόντα και του Δεξιού τομέα. Όμως ήταν μειοψηφικές από ενα σημείο και μετά.

ArC Πως αντιδρούσαν οι διαδηλωτές στην ύπαρξη των φασιστών.Έγιναν προσπάθειες να εκδιωχθούν από την πλατεία;

N.M.Η αντιμετώπιση ήταν αρκετά ανεκτική θα έλεγα. Βασίζονταν πάνω τους αλλά προτιμούσαν μην βλέπουν την ιδεολογία τους. Μετά ,κατά τη διάρκεια των γεγονότων, έγινε κατανοητό ότι δεν αποτελούν κάποια δύναμη κρούσης, αλλά ο κόσμος του θεωρούσε δικούς του, από κεκτημένη ταχύτητα, λόγω της δικής του αδράνειας.

ArC  Ήταν τελικά το Μαϊντάν ένα φασιστικό πραξικόπημα; Πόσος κόσμος υποστηρίζει την νέα κυβέρνηση;

N.M Το Μαϊντάν ήταν αποτέλεσμα μιας νέο-φιλελεύθερης ανατροπής, η οποία έλυσε τα χέρια μεγάλων κομματιών της αστικής τάξης. Οι ακροδεξιοί[ΣτΜ του Σβομπόντα] που την έφεραν στην εξουσία δεν βιάζονται να φορέσουν τις καφέ στολές τους και προσπαθούν να το παίξουν κανονικοί πολιτικοί σαν τους άλλους. Γενικά θα μπορούσαμε να πούμε ότι η νέα κυβέρνηση έχει δεξιό-φιλελεύθερο χαρακτήρα. Είναι δύσκολο να αξιολογήσει κάποιος το πόση υποστήριξη έχει η νέα η κυβέρνηση, αλλά είναι προφανές ότι δεν είναι και πολύ ενθουσιασμένοι όλοι. Γενικά ο κόσμος όμως είναι πολύ δυσαρεστημένος με το γεγονός ότι η ζωή δεν έχει αλλάξει. Είναι κοινός τόπος να ακούς στο δρόμο κουβέντες ότι “εμείς στο Μαϊντάν δεν παλέψαμε για αυτό”. Παρόλα αυτά δεν αναμένεται άμεσα κάποια μαζική ριζοσπαστική αντίδραση εναντίον της νέας κυβέρνησης.

ArC  Αν τελικά δεν ήταν μια φασιστική εξέγερση, πως οι φασίστες και οι ακροδεξιοί ανέβηκαν στην εξουσία;

N.M Αυτή τη στιγμή στην κυβέρνηση συμμετέχουν άτομα από το Σβομπότνα που πήραν τις θέσεις τους ως μέρος του μπλόκ της αντιπολίτευσης. Προσποιούνται τους ευυπόληπτους πολιτικούς και προσπαθούν να αποστασιοποιηθούν με κάθε τρόπο από τον επιθετικό φασισμό. Θέλουν να προβάλλουν τους εαυτούς τους σαν τους ευρωπαίους μετριοπαθείς εθνικιστές  ευρωπαϊκού τύπου. Παρόλα αυτά έχουν ακόμα μέσα τους,κυρίως στη νεολαία, ακραία άτομα όπως την ομάδα  C 14 που είναι ακόμα ισχυρή.

Το άλλο μπλόκ των ακροδεξιών,ο δεξιός τομέας, δεν έχει λάβει τις κυβερνητικές ή άλλες θέσεις που του υποσχέθηκαν. Προφανώς και θέλουν να τους ξεφορτωθούν προσεκτικά και ήρεμα. Ως ανταγωνιστές του Σβομπόντα χαλάνε την εικόνα του Μαϊντάν στα μάτια της Ευρώπης, λόγω της επιθετικής  και αλαζονικής συμπεριφοράς τους. Γενικά τους έχουν υπό σφιχτό έλεγχο σαν “υστερικό σκυλάκι”.

ArC Η συνύπαρξη φασιστών και αναρχικών στις πλατείες και τις διαδηλώσεις είναι γεγονός. Πιστεύεις ότι κάποιος από τους δύο κατάφερε να επηρεάσει τον κόσμο;

N.M Οι αναρχικοί στο Κίεβο ήταν μειοψηφία και δεν είχαν και εσωτερική ενότητα. Κυρίως γιατί πολλοί από αυτούς δεν μπορούν  καν να ονομαστούν αναρχικοί, έχουν απόψεις σεξιστικές και ομοφοβικές, ακόμα και εθνικιστικές.Βασικά ήταν μέλη μιας  ευρύτερης υποκουλτούρας που λίγη σχέση έχει με τον κοινωνικό αναρχισμό. Αυτοί οι “αναρχικοί” δεν είχαν την δική τους αυτόνομη θέση και πολιτική στο Μαϊνταν και γενικά ακολούθησαν το γενικότερο ρεύμα. Από την πλευρά τους προπαγάνδισαν κυρίως την αυτοοργάνωση και την άμεση δημοκρατία, αλλά αυτές οι ιδέες δεν φάνηκε να χαίρουν μεγάλης υποστήριξης σε εκείνη τη φάση. Από την άλλη στο Χάρκοβο τα πράγματα ήταν διαφορετικά, καθώς εκεί οι αναρχικοί( μεταξύ αυτών και μέλη της Αυτόνομης Ένωσης Εργαζομένων) ήταν στην πρωτη γραμμή των διαδηλώσεων και γιαυτό επηρέασαν έντονα την γενική κατεύθυνσή των πορειών . Έφεραν μια αναρχοσυνδικαλιστική ατζέντα και κατάφεραν να διατυπώσουν κοινωνικά αιτήματα. Χάρη σε αυτό το Μαϊντάν στο Χάρκοβο ήταν κατα βάση “αριστερό”. Στο Κίεβο αρχικά οι ακροδεξιοί είχαν μεγαλύτερη επιρροή.  Παντού αρχικά υπήρχαν μαυροκόκκινες σημαίες και το πλήθος ήταν ανοικτά δεκτικό στον εθνικισμό. Τον πρώτο καιρό οι ακροδεξιές ιδέες και τα συνθήματα ήταν ηγεμονικά. Όλοι φώναζαν “ζήτω η Ουκρανία, θάνατος στους εχθρούς” τώρα πια όμως δεν απέμεινε τίποτα από όλα αυτά,παρά στάχτες. Η πλειοψηφία των διαδηλωτών πάντως παρέμεινε σε νεο φιλελεύθερες θέσεις- περισσότερη δημοκρατία, λιγότερη διαφθορά κτλ.

ArC Αυτές ήταν και οι θέσεις του περισσότερου κόσμου εκεί;

N.M Γενικά ναι.

ArC Έχει πορείες στην ανατολική Ουκρανία; Τι είναι αυτές οι πορείες;

N.M Στην ανατολή πολύς κόσμος ήταν φοβισμένος χάρη στην προπαγάνδα του Γιανούκοβιτς και του Πούτιν ότι θα έρθουν ένοπλοι φασίστες και θα τους απαγορεύσουν να μιλούν ρώσικα. Οι πιό ενεργοί από αυτούς συνεργάστηκαν με φιλοπουτινικές ομάδες. Ένα άλλο κομμάτι του κόσμου εκεί διαδήλωνε ενάντια σε αυτή την κατεύθυνση,υποστηρίζοντας το Μαϊντάν, ακόμα και εθνικιστικές ιδέες του Μαίντάν.

ArC Ένας άλλος σύντροφος Ουκρανός μου είπε ότι στο τέλος το Μαϊντάν διέψευσε την ρητορική των φασιστών καθώς αποδείχτηκε ότι δεν ήταν μια “ουκρανική εξέγερση” αλλά μέσα συμμετείχαν αρμένιοι, ρωσόφωνοι, εβραίοι κτλ. Είναι αλήθεια αυτό;

N.M Περίπου, δεν είναι ακριβώς έτσι. Οι ακροδεξιοί άλλαξαν την ιδεολογική του ρητορεία, ανάλογα με τα γεγονότα. Το γύρισαν από τον φυλετικό -ουκρανικό εθνικισμό- σε έναν πολιτικό εθνικισμό. Δεν ήταν πολιτικά συμφέρον να επιμείνουν σε έναν φυλετικό εθνικισμό. Επίσης να προσθέσω ότι η πλειοψηφία των Ουκρανών πολιτών, σε ζητήματα φυλής και φυλετικού ρατσισμού είναι αρκετά σκεπτική. Συμπεριλαμβανομένων και αυτών του Μαϊντάν.

Βέβαια σε μη επίσημο επίπεδο όλα έμειναν ίδια. Για παράδειγμα μετά τον θάνατο του πρώτου διαδηλωτή που ήταν αρμένικης καταγωγής-και που όλο το Μαϊντάν και οι ακροδεξιοί τον έλεγαν ήρωα- άτομα από την νεολαία του Σβομπόντα επιτέθηκαν φραστικά σε άλλον αρμένιο-σύντροφο μας-και τον φώναζαν “χατς” [ΣτΜ υποτιμητικός όρος για τους αριστερούς] και έλεγαν ότι οι θέσεις του δεν έχουν θέση στο Μαϊντάν.

ArC  Ποιά είναι η κατάσταση τώρα στο Μαϊντάν, τα δυτικά ΜΜΕ μιλούν μόνο για την Κριμαία, υπάρχει κόσμος στο δρόμο που δεν είναι ευχαριστημένος με την νέα κυβέρνηση.

N.M Η κατάσταση στην πλατεία όσο πάει και ηρεμεί.  Βασικά είναι πολύ ήρεμα και ασφαλές για τον καθένα. Όχι πριν πολύ καιρό ήταν πιθανό να σου την πέσουν ακροδεξιοί αν ήσουν οργανωμένος συνδικαλιστής ή ακροαριστερός,και να μην παρέμβει κανένας να σε σώσει. Τώρα είναι πολύ ήρεμα. Τώρα σε όλους τους ακτιβιστές υπάρχει μια διάχυτη απογοήτευση. Κέρδισαν μια εξέγερση ενάντια στον Γιανούκοβιτς και αντί να βελτιωθεί η ζωή τους, πήραν μια κυβέρνηση φιλελεύθερη “σφιχτών οικονομικών”. Η νέα κυβέρνηση είναι τόσο αδύναμη και ταυτόχρονα τόσο αλαζονική που είναι εντυπωσιακό που δεν έχει πέσει ακόμα.

Πέρα από αυτό,χάρη στις αποσχιστικές τάσεις στην ανατολή και στον Νότο, οι φιλοπουτινικές δυνάμεις πλέον ανοιχτά δραστηριοποιούνται ενάντια στην νέα εξουσία και στους υποστηρικτές του Μαϊντάν. Αυτό δεν το κάνουν για να σώσουν βέβαια τη χώρα αλλά γιατί πλέον  βρήκαν την ευκαιρία.

ArC Τι σκέφτεται ο μέσος υποστηρικτής του Μαϊνταν για τον ρατσισμό, τον σεξισμό, τα δικαιώματα των μειονοτήτων και την ελευθερία του λόγου;

N.M Ο μέσος υποστηρικτής του Μαϊντάν δεν σκέφτεται για αυτά τα πράγματα, με εξαίρεση μάλλον την ελευθερία του λόγου. Στην Ουκρανία ο ρατσισμός σαν κοινωνικό φαινόμενο δεν υπάρχει, καθώς όλοι οι πολίτες είναι λευκοί, ενώ δεν έχουν ανακύψει ποτέ προβλήματα με κόσμο “άλλου χρώματος”(υπήρξε όλα αυτά τα χρόνια ένα περιστατικό δολοφονίας μετανάστη, αλλά ήταν από τον χώρο της δεξιάς υποκουλτούρας) Από την άλλη ο συντηρητισμός και ο αντισημιτισμός είναι εμφανή σε όλη την κοινωνία. Για τα δικαιώματα των μειονοτήτων δεν έχουν παρατηρηθεί παραβιάσεις και γιαυτό δεν έχει ανακύψει ποτέ πρόβλημα. Για τον μέσο Ουκρανό αυτό είναι κάτι για το οποία δεν έχει άποψη.

Τα πράγματα είναι μάλλον χειρότερα με το κίνημα LGTB. Οι διακρίσεις και η βία προέρχονται κυρίως από εθνικιστικές και θρησκευτικές ομάδες, αλλά η πλειοψηφία των πολιτών απλά σιωπά μπροστά σε αυτά. Φυσικά κανένας στο δρόμο δεν θα τολμήσει να πειράξει κάποιον αν είναι γνωστό ότι είναι μέλος του κινήματος LGTB αλλά θα είναι έντονα προκατειλημμένος απέναντι του.

Για να το συνοψίσω,ο μέσος ακτιβιστής του Μαϊντάν είναι επιφυλακτικός απέναντι στο LGΤΒ κίνημα και την “φιλο-ομοφυλοφιλική προπαγάνδα” αλλά δεν θα τολμούσε ποτέ να κάνει κάτι ο ίδιος ή να κάνει ανοιχτές διακρίσεις. Μάλλον προσποιείται ότι δεν υπάρχει τέτοιο φαινόμενο.

ArC  Ενάντια σε τι διαδήλωνε ο μέσος ακτιβιστής του Μαίντάν, στην κυβέρνηση ή στην “ρωσική κουλτούρα” και τη ρώσικη γλώσσα;

N.M Είναι σαφές, διαδήλωναν ενάντια στην κυβέρνηση. Μεγάλο μέρος των πόλεων της χώρας μιλά ρώσικα,και στο Κίεβο αυτό είναι ιδιαίτερα έντονο. Το να διαδήλωναν οι ακτιβιστές ενάντια στη ρωσική γλώσσα θα ήταν σαν να διαδήλωναν ενάντια στον ίδιο τους τον εαυτό, καθώς μεγάλο μέρος του Μαϊντάν ήταν κατα βάση ρωσόφωνο. Μερικοί από τους εθνικιστές ήταν πολύ δυσαρεστημένοι με την δημοτικότητα της ρωσικής γλώσσας στην πλατεία.Το πιο εντυπωσιακό είναι ότι ακόμα και μέρος των ουκρανών εθνικιστών είναι ρωσόφωνο. Νιώθουν ντροπή που δεν μιλάνε ουκρανικά στην καθημερινή τους ζωή αλλά πέρα από αυτό δεν πάει το μυαλό τους. Αυτοί και άλλοι μπορεί να αντιτίθενται στην επισημοποίηση της ρωσικής γλώσσας καθώς θεωρούν ότι μπορεί να επισκιάσει την ουκρανική. Κανένας όμως στο Μαϊντάν δεν ήταν εναντίον της ρωσικής γλώσσας ως τέτοιας. Μόνο οι πιο ακραίοι από τους εθνικιστές του έλεγαν αυτό αλλά αυτή άποψη δεν έφτανε μέχρι το βήμα.

ArC Λέγεται ότι οι φασίστες ελέγχουν την κατάσταση στη χώρα και επιτίθενται σε κόσμο στο δρόμο.Είναι αλήθεια κάτι τέτοιο ή πουτινική προπαγάνδα;

N.M Σαφέστατα πουτινική προπαγάνδα. Στην κυβέρνηση συμμετέχουν άτομα από το Σβομπόντα, αλλά προσπαθούν να το παίξουν κανονικοί υπεύθυνοι πολιτικοί και να μην κάνουν ηλιθιότητες. Η αλήθεια είναι ότι τους πέφτει δύσκολο. Η τελευταία βλακεία που έκαναν που προπηλάκισαν τον διευθυντή της εθνικής ραδιοτηλεόρασης, έδειξαν το πραγματικό τους πρόσωπο,προκάλεσε αρκετές αντιδράσεις και διαδηλώσεις από άτομα του Μαϊντάν.

Το φιλελεύθερο κομμάτι του Μαϊντάν, το μεγαλύτερο,είχε τοποθετηθεί εναντίον τέτοιων συμπεριφορών στα “λαϊκά βήματα”. Το πιο πιθανό είναι ότι θα πεταχτούν έξω αργά ή γρήγορα όπως και ο δεξιός τομέας ο οποίος δεν πήρε καμία κυβερνητική θέση τελικά.

Σε επίπεδο δρόμου τώρα,ακροδεξιά τρομοκρατία υπήρχε και πολύ πριν το Μαϊντάν. Το αν θα ισχυροποιηθεί είναι μεγάλο ερώτημα. Από τη μία έχουνε λευκή κάρτα τώρα, λόγω της συμμετοχής τους στην “επανάσταση”, από την άλλη δεν θέλουν να τραβήξουν τα βλέμματα, των δημοκρατικών/φιλελεύθερων δυνάμεων της Ευρώπης.

ArC  Είναι τελικά οι φασίστες στην παρούσα φάση μεγάλη απειλή;

N.M Δύσκολο να γίνουν μεγαλύτερη απειλή από ότι ήταν πρίν. Τώρα τι τους περιμένει είναι δύσκολο να το πω. Ή θα διαλυθούν μέσα στη mainstream πολιτική σκηνή ή θα πάρουν πόδι όπως ο δεξιός τομέας. Ακόμα είναι νωρίς να πούμε.

ArC Τι έχεις να πεις στους έλληνες αναρχικούς και αριστερούς που στήριξαν με τον έναν ή τον άλλο τρόπο την πουτινική προπαγάνδα και την επιθετικότητα της ρωσίας στην Κριμαία;

N.M Θα τους έλεγα ότι είναι εντελώς κόπανοι και χωρίς μυαλό. Η Ρωσία έχει εδώ και χρόνια τον “φασισμό” για τον οποίο κατηγορεί τώρα την Ουκρανία. Για να στηρίξεις φασίστες που θέλουν να σώσουν μια χώρα από το φασισμό πρέπει ή να είσαι εντελώς ανεγκέφαλος ή να μην έχεις συνείδηση του τι κάνεις: “καλοί αναρχικοί” που στηρίζουν ένα κράτος και τους πολέμους του.Θα ήθελα επίσης να προσθέσω ότι τα εσωτερικά προβλήματα μιας χώρας δεν λύνονται με ένοπλες επεμβάσεις ξένων χωρών. Μόνο τα δυναμώνουν και τα σπρώχνουν στην ακροδεξιά. Η επέμβαση της ρωσίας είναι που μπορεί να δυναμώσει την ακροδεξιά και να την κάνει να βρει πλατιά υποστήριξη.

ArC Τι έμεινε τελικά από το Μαϊντάν. Πιστεύεις ότι κάποιος από αυτόν το κόσμο θα συμμετέχει στο μέλλον πιο ενεργά στο κίνημα;

N.M Είναι πολύ πιθανό να υπάρξει νέος γύρος διαδηλώσεων κάποια στιγμή ενάντια στη νέα εξουσία. Ο κόσμος έχει ήδη την εμπειρία μιας εξέγερσης. Οι τέντες και τα  οδοφράγματα δεν έχουν φύγει από το κέντρο των πόλεων. Προσωπικά πιστεύω πολύ στον μετασχηματισμό του Μαϊντάν σε ένα κίνημα που θα έχει ριζοσπαστικά πολιτικά και κοινωνικά αιτήματα και θα απορρίπτει την ακροδεξιά.

ArC Τι ήταν τελικά το Μαϊντάν;

N.M Πολλά πράγματα.Ένα πλήθος από αυτοοργανωμένες πρωτοβουλίες πολιτών, σκεπτικισμός προς την εξουσία, πορείες υπέρ της ΕΕ, οδοφράγματα, λάστιχα που καίγονταν και μολότοφ. Αυτό ήταν.

ArC Τι αλλάζει στα δεδομένα η κατάληψη της Κριμαίας; Θα ενδυναμωθούν οι ακροδεξιοί;

N.M Η κατάληψη της Κριμαίας έδειξε μια “πασιφιστική” στάση της Ουκρανικής εξουσίας η οποία φαίνεται να μην θέλει να πάει σε πόλεμο ακόμα και στο ενδεχόμενο να χάσει ένα κομμάτι της επικράτειας της. Αυτή η στάση έδωσε την ευκαιρία στους ακροδεξιούς να κάνουν πιό επιθετική προπαγάνδα αλλά όλοι φαίνονται απρόθυμοι να πολεμήσουν. Ο κόσμος δεν στηρίζει την ιδέα ιδιαίτερα. Κανένας δεν θέλει να πολεμήσει εκτός από τους πιό φανατισμένους ακροδεξιούς

ArC Τι μπορείτε να κάνετε τώρα σαν κίνημα. Να κάνετε αντιπολεμικές πορείες;

N.M Από την ουκρανική πλευρά της σύγκρουσης, αυτό,ο πόλεμος, δεν είναι ορατός. Αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να απαντούμε στις επιθετικές προπαγανδιστικές δράσεις των εθνικιστών και να εξηγούμε ότι ο εχθρός μας δεν είναι οι ρωσόφωνοι ακόμα και αν είναι υποστηρικτές της ρωσικής προπαγάνδας, αλλά η εξουσία και οι στρατιωτικοί διοικητές.

ArC Ποιές είναι οι σκέψεις σου γενικά για τα γεγονότα;

N.M Όσο περίεργο και αν φαίνεται, παρά την στρατιωτική επέμβαση, τις συγκρούσεις και την φενική διαφθορά,η δημόσια ζωή θα είναι λίγο καλύτερη. Ο κόσμος πλέον κινείται στην κατεύθυνση των πρωτοβουλιών από τα κάτω, και τις άλλες τέτοιες δραστηριότητες, και είναι απαλλαγμένος από τα δεσμά της μεγάλης πολιτικής. Βλέπει ότι η ζωή του δεν βελτιώνεται από τους μαλάκες που κάθονται στα κοινοβουλευτικά έδρανα. Για να προστατεύσουν τα συμφέροντα τους θα πρέπει να πα΄ρουν τη ζωή στα χέρια τους και να βγουν στο δρόμο.Βέβαια η ακροδεξιά θα εξακολουθεί να κάνει παιχνίδι, η τηλεόραση και το κοινοβουλευτικό βήμα να λένε τα δικά τους και το κράτος και το κεφάλαιο να κρατιούνται από ξένες τσέπες. Όμως τώρα φαίνεται ότι η αντίσταση σε όλα αυτά είναι πιό πιθανή.

από τις νέες πορείες ενάντια στο Σβομπόντα. Η κοπέλα γράφει “Κόμμα Σβομπόντα, ανεγκέφαλοι ή προβοκάτορες;”