Η προχθεσινή δολοφονία του 18χρονου Θανάση Καναούτη στο Περιστέρι, αποτελεί ένα συμβάν που από μόνο του είναι αρκετό για να πυροδοτήσει αλυσιδωτές αντιδράσεις. Το πιθανότερο είναι να είχε προκαλέσει “δυναμικά αντίποινα του δρόμου” αν δεν είχε συμβεί 15αύγουστο. Η δολοφονία δε συνέβη ξαφνικά, δε διέκοψε μια κατά τα άλλα ομαλή καθημερινότητα στα ΜΜΜ. Αποτελεί την κορύφωση μιας σειράς τραμπουκισμών των “κεφαλοκυνηγών”, των φτωχοδιαβόλων φασιστών (ή με φασιστική νοοτροπία) που πολλές φορές τους έχουμε δει να πλακώνονται στο ξύλο για τη λεία των προστίμων μπροστά στον κόσμο, πολλές φορές τους έχουμε ακούσει να λένε στους επιβάτες που μπορούν να τραμπουκίσουν “αν δεν έχεις 36 ευρώ δώσε μου 18 και είμαστε εντάξει”. Όπως η δολοφονία του Αλέξη Γρηγορόπουλου ήταν ένα συμβάν που αποτελούσε την κορύφωση της αστυνομικής βίας των περιπολιών στα Εξάρχεια (δεν έχουμε ξεχάσει τον μπάτσο Πατσιά που πυροβόλησε ένα σύντροφο στο πόδι το Σεπτέμβρη του 2007), έτσι και αυτό το συμβάν είναι αποτέλεσμα του ολοένα και πιο σημαντικού ρόλου της καταστολής ως βασικού μηχανισμού της κοινωνικής αναπαραγωγής.
Το συμβάν αυτό όμως αποτελεί ένα μόνο από μια σειρά γεγονότων-συμβάντων που συμβαίνουν ταυτόχρονα το τελευταίο διάστημα (ο πυροβολισμός της νεαρής στο Άργος από τον φασίστα-επιχειρηματία-πατέρα εντάσσεται στα γεγονότα αυτά), με κορυφαίο το ξέσπασμα των προλετάριων μεταναστών στην Αμυγδαλέζα. Το ότι συμβαίνουν αυτά τα γεγονότα μέσα στον Αύγουστο αποτελεί δείκτη της έντασης που κυοφορείται. Η συσσώρευση συμβάντων, η πύκνωση συγκρούσεων σε διαφορετικά μέτωπα δεν είναι ποτέ άσχετη με τη δομή της συγκυρίας. Η συγκυρία είναι ο τρόπος με τον οποίο αναδύονται στην επιφάνεια ταυτόχρονα οι συσσωρευμένες αντιφάσεις. Αυτός ο τρόπος είναι αποτέλεσμα συμπτώσεων, αλλά συμπτώσεων εντός ενός υπαρκτού πλαισίου, και ταυτόχρονα καθορίζει το που θα δοθούν οι μάχες και ποια θα είναι τα ειδικά στρατόπεδα.
Το Κράτος, ο συλλογικός καπιταλιστής, το ξέρει αυτό. Γι’αυτό με βάση την τρέχουσα στρατηγική έντασης που ακολουθεί, ετοιμάζεται για τα χειρότερα. Ήταν επιλογή του Κράτους να συσσωρευθούν κάποια γεγονότα, όπως οι πρώτες απολύσεις ΔΥ, τον Αύγουστο για να αποφύγει τη μαζικότητα των αντιδράσεων. Εδώ εντάσσεται και η σχεδιαζόμενη εκκένωση της κατειλημμένης ΕΡΤ ανήμερα 15αύγουστο, εδώ εντάσσεται όμως και η (προσωρινή) ακύρωση αυτού του σχεδιασμού, καθώς η στρατηγική της έντασης είναι ευάλωτη στο απρόβλεπτο. Ακόμη και μια δυναμική διαδήλωση συμπαράστασης μερικών εκατοντάδων ατόμων και λίγες συγκρούσεις στο δρόμο με την αστυνομία είναι πλέον “αδιανόητη” κατάσταση για την κοινωνική ειρήνη.
Μετά τον Αύγουστο όμως η κατάσταση θα είναι δύσκολα ελέγξιμη. Στη συσσωρευμένη ένταση προστίθεται σίγουρα η ψήφιση του νόμου για το τέλος της παράτασης άρσης πελιστηριασμών, η ιδιωτικοποίηση της ΕΥΑΘ (μπορεί και της ΕΥΔΑΠ πιο σύντομα από ότι αναμενόταν), και οι κινητοποιήσεις λόγω απολύσεων στο χώρο της εκπαίδευσης και της υγείας. Η πορεία αυτής της συσσώρευμένης έντασης επικαθορίζεται και από τις διεθνείς εξελίξεις, οι οποίες φαίνεται να οδηγούν και πάλι την ταξική πάλη στην Ελλάδα στο επίκεντρο των συγκρούσεων. Η ύπαρξη “χρηματοδοτικού κενού” επιταχύνει τη διαδικασία επιβολής της αναδιάρθρωσης και ανατρέπει τους σχεδιασμούς του Κράτους (εδώ εντάσσεται και η εξάντληση του πολιτικού κεφαλαίου της “τρικομματικής”).
Η αλλαγή σε σχέση με το 2011 είναι εμφανής. Οι πρόεδροι της ΕΣΕΕ και της ΓΣΕΒΕΕ κατέστησαν σαφές ότι “πρέπει να μειωθούν οι μισθοί των εμπορουπαλλήλων”, συνεπώς η κοινωνική συμμαχία που είχε εμφανιστεί ως άνω και κάτω πλατεία Συντάγματος φαίνεται να διαλύεται πια οριστικά. Φαίνεται πιθανό τα στρατόπεδα που δημιουργούνται να έχουν μια αρκετά καθαρή ταξική χροιά (οι μετανάστες προλετάριοι, οι νέοι που δεν έχουν μέλλον, οι επισφαλείς χαμηλόμισθοι εργαζόμενοι στον ιδιωτικό τομέα, οι απολυμένοι δημόσιοι υπάλληλοι). Είναι δεδομένο ότι το όποιο ξέσπασμα θα εμφανιστεί έξω από τους χώρους εργασίας. Εαν καταφέρουν να προχωρήσουν μέχρι τις αρχές του 2014 χωρίς νέο μνημόνιο είναι πιθανό το μέτωπο στο οποίο θα ξεσπάσει η καταιγίδα να είναι η ιδιωτικοποίηση του νερού, η οποία είναι η σκληρότερη από όλες τις ιδιωτικοποιήσεις ή η αύξηση του εισιτηρίου στα νοσοκομεία.
Υπάρχει όμως μια δυνατότητα για το Κράτος να διατηρήσει το διαταξικό χαρακτήρα της σύγκρουσης και να συγκροτήσει μια νέα προσωρινή συμμαχία. Το ζήτημα που επιλέχθηκε ξαφνικά να μπει στο κέντρο της δημοσιότητας είναι οι πλειστηριασμοί των ακινήτων. Αν αυτό καταστεί το κεντρικό ζήτημα και κατορθώσουν να βρουν μια λύση στην οποία οι δανειολήπτες που προέρχονται κυρίως από τα μεσαία στρώματα των εργαζόμενων να είναι “ικανοποιημένοι” (μείωση της δόσης με αύξηση των χρόνων αποπληρωμής), τότε είναι πιθανό να υπάρξει μια ακόμη μικρή περίοδος “νηνεμίας”. Γενικότερα συμφέρει το κράτος να παραχθεί ως κεντρικό επίδικο της σύγκρουσης η ατομική ιδιοκτησία και όχι ο μισθός, ή η τιμή ενός καθοριστικού για την επιβίωση των χαμηλότερων στρωμάτων εμπόρευμα, όπως το νερό. Έτσι, ακόμη και το στρατόπεδο που θα αντιδράσει (και μπορεί να αντιδράσει δυναμικά) θα έχει στοιχεία “εθνικής ενότητας”, σεβασμού της ιδιοκτησίας κτλ.
Από την άλλη πλευρά βέβαια, αν αναγκαστούν να πάνε σε μνημόνιο και νέα μείωση του κατώτατου μισθού άμεσα, δηλαδή, το φθινόπωρο, η πολιτική κρίση είναι δεδομένη και οι συγκρούσεις στο δρόμο φαντάζουν αναπόφευκτες. Η διέξοδος των εκλογών παρότι αποτέλεσε δυνατό χαρτί της προηγούμενης φάσης δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένη. Το βαθύ κράτος και σημαντικό τμήμα του μεγάλου κεφαλαίου δε φαίνεται καθόλου πεπεισμένο ότι ο ΣΥΡΙΖΑ έχει τη δυνατότητα να συνεχίσει την αναδιάρθρωση έστω με πιο ήπιους όρους και πιο χαμηλές ταχύτητες.
Βρισκόμαστε σε μια συγκυρία “αδιεξόδου” ανάλογη με αυτή του φθινοπώρου του 2011, αλλά η εκμετάλλευση ως αντίφαση παίζει ακόμη πιο κεντρικό ρόλο σήμερα πλέον. Η Αίγυπτος (αλλά και πολλά άλλα ιστορικά παραδείγματα του παρελθόντος, όπως η Γιουγκοσλαβία και η Αλγερία) μας δείχνουν ότι το Κράτος θα κάνει τα πάντα για να καταστήσει κεντρική μια άλλη αντίφαση που είναι περισσότερο διαχειρίσιμη. Οι εκλογές έχουν το πλεονέκτημα της ενσωμάτωσης της ταξικής αντίφασης στο κράτος, σε σύγκρουση δεξιάς-αριστεράς, αλλά η αριστερά δε θεωρείται “ώριμη” όπως είπαμε πριν. Αν οι εκλογές δεν προκριθούν ως λύση, η διέξοδος που φαίνεται πιθανή είναι η κεντρικοποίηση του ζητήματος των μεταναστών σε συνδυασμό με την “πολιτικοποιημένη” καταστολή, η προώθηση μιας αντζέντας έκτακτης ανάγκης.
Η επιβολή μιας “προσωρινής” κατάστασης έκτακτης ανάγκης (περιστολή άρθρων του συντάγματος, απαγόρευση του συνέρχεσθαι στο κέντρο της πόλης), με βάση την οποία θα καταστέλλονται οι μετανάστες χωρίς χαρτιά και τα “άκρα” (μέχρι και αντι-ΧΑ ρητορεία μπορεί να χρησιμοποιηθεί αν χρειαστεί) με κάποια μορφή νέας τεχνοκρατικής κυβέρνησης δεν πρέπει να αποκλείεται σ’αυτήν την περίπτωση. Κρίσιμο ζήτημα στην περίπτωση αυτή αποτελεί η πιθανή άμεση καταστολή του ίδιου του ΣΥΡΙΖΑ (π.χ. κλείσιμο του ραδιοφωνικού του σταθμού) και η αντίδραση σ’αυτήν. Η μεγάλη περαιτέρω όξυνση της καταστολής όμως σε αυτή τη φάση θα έχει ως αποτέλεσμα την όξυνση της βίας γενικότερα. Αυτό θα σημαίνει όμως ότι έχουμε διαβεί το ρουβίκωνα με ότι αυτό συνεπάγεται…
