Επισυνάπτεται και o kyrios lepen της ελληνικής μετάφρασης, το πρωτότυπο μπορεί να βρεθεί εδώ:

Αναδημοσιεύουμε εδώ το ενδιαφέρον κείμενο του συντρόφου από τη ΣΚΥΑ σχετικά με το παρόν και το μέλλον των τοπικών συνελεύσεων γειτονιάς. Το πρωτότυπο μπορεί να βρεθεί εδώ, francais and english here.

Αναδημοσιεύουμε εδώ μια ενδιαφέρουσα συζήτηση γύρω από τις εξελίξεις στην Ελλάδα που λαμβάνει χώρα στα πλαίσια του διεθνούς περιοδικού για την κομμουνιστικοποίηση SIC με αφορμή ένα άρθρο που δημοσιεύτηκε στο brooklynrail.

Where has Syriza taken Greece? Which are the forces at play in the restructuring of the Greek economy? And what are the conditions of its radical critique? What follows is a discussion of Cognord’s text “Changing of the Guards”, including TH’s critical remarks on that text, Cognord’s reply to these remarks and Ady Amatia’s comments on the questions raised in this discussion.

Cognord, “Changing of the Guards”¹⁾

It appeared that the endless saga of the negotiations between the Syriza government and the European lenders had come to an end. After five months of ferocious zigzags, suspense, and fear, a certain deal had been reached. A sense of relief was radiating from the world press, the technocrats, and government bureaucrats. Whether the deal would be a success or not, however, seemed to depend on whom you ask. For those who wanted to ensure that austerity would continue, the deal was certainly to their liking. Curiously, for those who claimed to be on a mission to end austerity, the deal was also favorable. For those who will be immediately affected by the proposed measures, it seemed that not much had changed. The devil is in the details, some say, and many would have preferred those details to get lost amidst the obscure technicalities. Unfortunately for them, however, even Lorca knew that “ […] under the multiplications, the divisions, and the additions […] there is a river of blood.” The relief and satisfaction that the deal brought about could only have been short-lived. In fact, it could only have provided some gratification to the extent that it remained on paper. For as soon as its measures would have been implemented, the party would have been over.

Gentlemen, we don’t need your organization

In the February 2015 issue of the Brooklyn Rail, I described Syriza’s infamous Thessaloniki Program(its veritable pre-election box of promises) as a minimal Keynesian program, with no real chance of reversing the catastrophic consequences of five years of violent devaluation. Back then, to say this was nothing short of blasphemy. An enthusiastic left was roaming around the globe speaking of a radical left, proclaiming an end to austerity, blowing a wind of change. Criticisms of Syriza and its economic program were cast aside as indications of an unrealistic and arrogant ultra-leftist dogmatism.

Today, the very people who supported Syriza in widely read articles and interviews are forced to admit a certain “moderate Keynesianism”²⁾ in the initial program as well as a real distance between that program and today’s agreement. The happy chorus has stopped singing about the “end of austerity/Troika/etc.,” and has made a hard landing onto the desert of the real.³⁾

It seems it took five months to openly admit what was already clear from the February 20th agreement. And while for those who put their trust in Syriza it is somewhat understandable that hope dies last, for those close to the decision-making process of the Greek government, such naiveté is, to say the least, suspicious. For if something has become crystal clear in the last few months, it is that Syriza was not negotiating with European officials; it was actually negotiating the ways through which the continuation of austerity will be accepted by its own members and by those who will be forced to endure its consequences.

Decline and fall of the spectacle of negotiations

From the February 20th agreement in the Eurogroup onwards, it had become clear that Syriza was in no position to implement its Thessaloniki Program. After it became clear that they had no leverage to impose a discussion on debt reduction and an admission of Greece into the Qualitative Easing program of the ECB (European Central Bank),⁴⁾ Syriza’s last chance was to rely on a show of good will from the Troika (which was kind enough to accept a ridiculous name change into “Brussels Group”), in exchange for social and political stability in Greece’s troubled territory. A clearly misunderstood version of the “extend and pretend” policy that the Eurozone has been following since the beginning of the crisis was seen by Syriza as a possible win-win for everyone: both the Troika and Syriza would pretend that austerity is minimized, while its essential character would remain unchanged.

However, a combination of the orchestrated irritation caused by Finance Minister Yanis Varoufakis and his inconsistencies, and the more substantial fact that any lenience towards Greece might spiral down towards Eurozone countries with more significant GDPs, meant that this sort of divergence from austerity was out of the question.

The only remaining way to salvage the spectacle of “negotiations” was to engage in a PR campaign which would offer different narratives to different audiences. In this process, what was a series of humiliating compromises in the Eurozone meetings was constantly transformed into a “harsh negotiation” for the Greek audience. Varoufakis became a cause célèbre, whose ability to annoy German Finance Minister Schäuble became a source of national pride in Greece. A mixture of hope beyond proof, disbelief, and the non-existence of political opposition made the task even easier for Syriza’s think-tanks. To top it up, one only needed to throw in a series of incomprehensible figures and decimal points. The self-evident truth of the abandonment of any prospect of minimizing austerity consequences was mystified through a steady production of numbers and statistics which left even experienced “experts” baffled.

Who gives a fuck about an Oxford comma?

In the last few weeks, the “drama” of the negotiations reached its zenith. Back and forth in Brussels, during meetings upon meetings, technical details and strong words were exchanged. It seemed like both sides did their best to uphold a continuously climactic situation, offering cliffhanger after cliffhanger to the addicted spectators. Will a deal be reached? Will we see a Grexit? Is austerity going to continue, or will the “radical left” government of Syriza restore democracy in Europe? How will the markets, these guardians of truth, react?

As soon as one took a closer look at the negotiations, the disagreements and the actual source of this endless conflict, a cloud of boredom descended. Will the fiscal surplus be 0.6%, 0.8%, or 1%? Will Value Added Tax (VAT) be raised by 2% or 3%, and which exact commodities will these increases affect? Will parametric measures equal 2% or 2.5% of GDP? And what about administrative measures? Will there be an ESM-ECB debt swap?

The ease with which both Syriza and the Troika threw around these numbers was nothing but an indication of their contempt for their actual meaning. For what was there to see behind these numbers but imaginative variations which denoted tax increases, direct and indirect wage and pension cuts, and privatizations? How could one possibly miss the accord between the “radical left” and “neoliberal Europe” in their discussions about the need to modernize, to make the economy competitive, to perform a series of structural reforms that, as we were informed by Mr. Varoufakis, are essential for Greece to “stand once again on its own feet”? Can someone really remain confused after the announcement that paying the (hated and formerly to be abolished by Syriza) property tax of ENFIA was “the patriotic duty of Greek citizens”?

The narrative chosen for the internal audience of Greece in order to transform apples into oranges was not only based on the “creative ambiguity” of the Finance Minister. On the side, the PR hacks of Syriza started cultivating the idea that the lenders were treating them so unfairly that not a single unilateral law can be passed by Greek parliament without the approval of the Brussels Group. And thus, in a simple twist, collective bargaining, the increase of the minimum wage, and other measures aimed at tackling the “humanitarian crisis” were put on ice and delegated to a distant future.

To a certain extent, this intransigence of the Troika was, of course, evident. But it was also clear that Syriza selectively used this fact as a useful alibi. For a lot of people failed to understand how, while any measure that was supposed to relieve impoverished proletarians was blocked by the Troika’s intransigence, this never stopped Syriza from making long-term economic deals with Greece’s most important capitalists.

How can Syriza’s members and fervent supporters explain, for example, the recent handing out of lucrative public works like waste management to Bobolas’s company Ellaktor?⁵⁾ Or maybe offer some reasonable justification why Bobolas’s contract to financially exploit the highway tolls was extended to forty-five years? Are we really meant to swallow the idea that the reason behind the new agreement between the Attica local municipality and Siemens (a company under investigation by Syriza’s government for money laundering and corruption) was simply that the deal was “already at an advanced level” and could not be stopped? Last but not least, we would be really interested to hear someone explain (in radical-left fashion, please) the statement by deputy Finance Minister Nantia Valavani that any increase in the taxation of wealthy ship-owners runs against the Greek Constitution.

What was initially only felt as a glitch in the screen of the “first-ever-left-government” soon became a inevitable conclusion. Syriza’s government had decided that its allegiance rested not with those who believed that austerity would stop, but with those (inside Greece and in Europe) who were afraid that a left-wing government might prove unable to implement the “necessary” restructuring that austerity is meant to deliver.

A brief look at the language chosen by Greek officials in the course of the “negotiation” reveals as much. Moving away from the abolition of the Troika, the reduction of debt, the series of immediate measures to deal with the “humanitarian crisis,” the Newspeak of Varoufakis was indicative of their self-understanding and selling point:

A common fallacy pervades coverage by the world’s media of the negotiations between the Greek government and its creditors. The fallacy, exemplified in a recent commentary by Philip Stephens of the Financial Times, is that “Athens is unable or unwilling—or both—to implement an economic reform program.” Once this fallacy is presented as fact, it is only natural that coverage highlights how our government is, in Stephens’s words, “squandering the trust and goodwill of its Eurozone partners.

But the reality of the talks is very different. Our government is keen to implement an agenda that includes all of the economic reforms emphasized by European economic think tanks. Moreover, we are uniquely able to maintain the Greek public’s support for a sound economic program.

Consider what that means: an independent tax agency; reasonable primary fiscal surpluses forever; a sensible and ambitious privatization program, combined with a development agency that harnesses public assets to create investment flows; genuine pension reform that ensures the social-security system’s long-term sustainability; liberalization of markets for goods and services, etc.

So, if our government is willing to embrace the reforms that our partners expect, why have the negotiations not produced an agreement?⁶⁾

Inside Greece, however, the narrative was strangely different. Syriza was proclaiming that it would never cross its “red lines” and would not agree to a program that ignores its mandate, while it started circulating the notion that the aim of the Troika was to bring down the government. This spectacle of a government strongly committed to fulfilling its pre-electoral promises (repeated extensively by the foreign press) was in stark contradiction with the fact that that government had entirely abandoned them, but it did serve a purpose: Syriza’s support increased, while it skilfully pre-empted any ridicule of the “negotiation” process. Interestingly, the Brussels Group and interested parties played along with this narrative. Article after article and statement after statement highlighted the unwillingness of the Syriza government to fulfill its obligations to the lenders, its fragile commitment to the “necessary” reforms, its denial of restructuring.⁷⁾ When these explanations appeared to lose their effectiveness, the go-to-villain was ready at hand: Syriza’s internal opposition.

There is really no other way to explain the latest stage of “negotiations” than as a veritable piece of theatre, meant to convince both sides (and the public glued to the screens) that there is such a thing as a “negotiation”—even though its exact characteristics are somewhat slippery. The roles were interchangeable: sometimes it was Syriza who raised the flag of no-compromise; in another case, the “negotiations” were torpedoed by the IMF, which curiously echoed Syriza’s (long-abandoned) demand for a debt restructuring as a prerequisite for any deal. And when in May Syriza came up with a forty-seven page proposal officially declaring their will to continue with austerity, the negotiations collapsed after Eurogroup counter-proposals demanded further cuts at a level not ever demanded in the last five years of non-negotiated austerity.⁸⁾ Notions like irrationality and absurdity were hard to keep contained.

Post mortem ante facto

For the past weeks, spectators found themselves trapped in a “groundhog day” experiment: every Eurogroup meeting was announced as “the meeting to end all meetings,” every inability to reach a conclusion was seen as a straight path to Grexit, every time the “markets” reacted negatively to the continued instability … and every single time, the conclusion was a pre-recorded message which proclaimed that “progress has been made, but a lot of work is still needed.”

In this race to the finish, and despite the nonsensical comments, it became clear that what was at stake was merely the ability of Syriza to pass further austerity measures as either a victory or an inevitability. Or both. When it started to surface that Syriza’s own proposal would not be easily accepted by all its members (and, perhaps more importantly, by those who would pay for it), stronger means were employed. The ECB joined the dance, threatening a cut of ELA funds, a move that would force the Greek government to impose capital controls (and essentially pave the way for Grexit), while a variety of European officials started proclaiming that a possible Grexit would not have the devastating results that people think.⁹⁾

Whether this was a conscious decision or not is slightly beyond the point. But the result of this spectacle of absurd intransigence on behalf of the Troika produced a very specific outcome: Syriza found itself in a position to present the basis of its forty-seven-page proposal as the “only realistic ground for any negotiation,” while violently rejecting the (absurd) counter-proposals. This portrayal of Syriza as actually defending “red lines” (both internally and externally), while accepting further austerity, seems to have broken the spell. For the first time, all interested parties seem to agree that a deal has been reached and can be signed by all.

At the moment (this was written on June 28th), all eyes are now on the question whether Syriza will manage to pass this proposal in parliament. Some of Syriza’s own ministers and MPs, have publicly declared that the latest deal is in fact worse than the one the previous government rejected, and proclaim that they will refrain from voting it in. It is debatable whether Syriza will actually manage to convince its “rebels” that the deal is a victory and an inevitable outcome of the “negotiations,” let alone make them adopt an approach that says that this deal “buys Syriza time to focus on the defeat of neoliberal policies.” But here is the catch: this does not change much.

If Tsipras believes that the agreement will not pass in parliament, it is very likely that he will call for elections. At the moment, reasonable polls put Syriza well ahead of any other party, and obviously in a position to gain an overwhelming majority. As a result, elections at the moment would only help Syriza consolidate its position and, more importantly, form a government with the explicit and democratically verified mandate to[…] sign the previous agreement. And this time without any internal opposition.

The only problem with this whole saga lies elsewhere. The agreement signed (either now or after a new election) will impose crippling taxation; it will reduce pensions; it will proceed with privatizations; in short, it will aggravate the very reasons why Greece has been in turmoil (in one way or another) for the last five years. Looking beyond the insignificance of political games and spectacular “negotiations,” the agreement that Syriza wishes to implement might make its European counterparts happy, but does nothing to stop or even minimise the actual crisis and its social consequences. What the last five months have shown is only that the “extend and pretend” policy works well inside the Eurozone. But its troubled times are far, very far from being over.

Update (July 2 [2015])

Just when a deal seemed finally to have been reached between Syriza’s government and the Troika, all hell broke loose. Negotiations broke down, Greece defiantly rejected the Troika’s latest proposal and on June 27th Tsipras announced that a referendum is to be held on July 5th, which many have (mis)interpreted as a referendum on whether Greece will remain in the Eurozone or not. To top it all, banks were closed (until the referendum) and capital controls were put in place forbidding money transfers abroad and limiting daily withdrawals to €60 per day.

As I explained in the article, a deal of this sort would have been very difficult to pass. And this is exactly what Merkel herself hinted to on June 25th, just before everyone was about to sign, when she proclaimed that the real problem is whether it will be signed off on by the Greek parliament (i.e. whether Tsipras can guarantee the compliance of his own party). At the moment, it became quite clear that this was not very likely.

In what can only be explained as the troika giving a (risky yet) helping hand to Tsipras, the signing of this deal was sabotaged by the last-minute addition of a number of inexplicable measures that Syriza had already rejected (while incorporating a series of harsh austerity measures in its own forty-seven-point proposal). Suddenly, Syriza landed back in the seat of a defiant, left-wing government and the Troika appeared once again as an intransigent, neoliberal evil lender.

On the morning of June 27th people woke up to meet a Syriza reminiscent of its pre-election bravado: defiant, drawing red lines that will-not-be-crossed, denouncing European anti-democratic procedures. Only difference, for those who cared to notice, was that this time round, Syriza’s “red lines” included an explicit continuation of austerity with pension cuts, new taxes, and privatizations. Varoufakis had used Syriza’s continued public support as an important selling point. But it looked like this was not entirely ensured.

The announcement of the referendum seems to have the purpose of ensuring this “public support.” And though everyone appeared to be taken by surprise by this development, a closer look at what is at stake reveals quite a lot. The question of the referendum is whether Greek citizens approve of or reject the proposal of the Institutions (Troika) made on June 25th. Not Syriza’s counter-proposal, not a previous Troika proposal (there have been many), nothing of the last five months. Now this means very specific things.

A “yes” vote is quite clear-cut. It essentially means that the majority of the Greek population is willing to allow the Troika to continue shaping its economic policies, with the government reduced to its previous role of simply and hastily ratifying the already-made decisions. A “no” vote, on the other hand (which is what Syriza is propagating), is not as clear. It includes those who wish a Grexit; those who want to continue negotiations; those who would accept an “honorable compromise” with slightly less austerity, and a whole number of others that fall somewhere in between these categories.

Now if a “yes” answer prevails, Syriza will resign (they have already announced that much), since while they will respect the democratic decision of the referendum, they are unwilling to be the ones to implement its consequences. Thus, and most probably, a temporary coalition government will be formed (most likely with the participation of New Democracy, PASOK, and Potami) who will then be charged with implementing the harsh austerity that the Troika’s latest deal included. In the meantime, Syriza can enjoy a position of a very sizeable official opposition, eat popcorn, and wait for the temporary government to announce elections a few months down the road (with Syriza’s victory a most probable outcome). If a “no” answer prevails, Syriza is more or less given a free hand to interpret the result as it sees fit. It can push for a Grexit and a return to the drachma (though they have explicitly said this is not what they want), it can restart negotiations (either from their own forty-seven-point program or from scratch), it can make use of “creative ambiguity” to reach some other deal.

In short, the situation seems to be a win-win scenario for Syriza, something that has not escaped the attention of the main opposition parties which, after trying (and failing) to get the referendum cancelled, are now engaged in a vicious (and mostly hyperbolic) propaganda war which results in stark polarization of Greek society and the adding of votes to the “no” side.

One might chose to believe that European counterparts were genuinely surprised by these developments or not. In any case, their reaction has so far been rather conciliatory: the non-payment of the IMF was officially not treated as a sovereign default, capital controls were not interpreted as a direct path to Grexit, and they seem awfully pre-occupied to ensure everyone that they will do their best for Greece to remain in the Eurozone. The only exception seems to be Germany, whose go-to narrative in relation to the Greek crisis seems to have backfired on them. The constant propaganda that lazy Greeks are being fed German hard-earned money, without committing to any of the reforms and their obligations, has led many in Germany to wish for Greece to be kicked out of the Eurozone. Useful as this fairy-tale might have been in the past, it now appears to have the opposite effect. And Merkel might soon have to come clean and explain that, in fact, Germany will lose its money and start paying for this crisis only if Greece exits the Eurozone.

Cognord
July 13 2015

TH, Remarks on “Changing of the Guards”

1. The insufficiency of the notion of a purely spectacular negotiation.

If we are to follow the machiavelian understanding of a staged negotiation, we are unable to understand what our comrade describes:

And when in May Syriza came up with a forty-seven page proposal officially declaring their will to continue with austerity, the negotiations collapsed after Eurogroup counter-proposals demanded further cuts at a level not ever demanded in the last five years of non-negotiated austerity.¹⁰⁾

If the continuation of austerity in Greece was the aim, then why was this proposal rejected? Syriza had already capitulated, and this was just a proposal, the 47-pages document could have become a 55-pages one without problem. European capital, and German capital in particular, would have never been able to even dream of such a chance to apply austerity in a ravaged country with a maximum of popular tolerance.

2. The specificity of the current Greek situation.

Understanding Syriza as just another Left to do the dirty job as usual is underestimating both the global crisis and the destruction of the Greek economy and society. Of course, a Jedi has to do what a Jedi has to do, and we are in a position to know a thing or two about any would-be manager of a piece of world capitalism with some traces of a human face. But radical critique has to understand what is new, different, specific, and how all this fits in the local and global inter-class and intra-class configuration. It cannot risk to be understood as leftist denunciation as usual.

3. What motivates the different capitalist forces in their attitude towards Greece?

In such times, globalization does not warrant that every disagreement and every confrontation is fake. There’s some real history going on, not everything is a staging. Radical critique cannot accept to rest on conspiracy theories, although some “conspiracies” do exist. History is not the deployment of a given script.

a.

The explanation by a German greed to reap as much as possible and as quickly as possible from a battered Greek economy is rather out of the question. Everybody, including the IMF and any even remotely respectable economist, knew from the very start that the Greek debt was unsustainable and was never going to be repaid in full. As for real assets, German or other capitalists could easily get what they wanted if they put a somehow decent price.

b.

The explanation by the need to impose German discipline on the rest of the Eurozone is much more plausible, but one should also see what it means. The lesson was already harsh, and the spreads on Italian, Spanish, etc., bonds were bound to rise in case of a Grexit. Did Germany intend to be more generous in such a case? Sheer sizes make this very relative. There can be no doubt that Germany intended to firmly impose its domination in Europe. However, there is also strong evidence that it has also methodically pushed for a Grexit. These last days it was revealed that Schäuble had already proposed a consensual Grexit to the then Greek Minister of Finance Venizelos back in 2011, and even after the ‘agreekment’ he is continuing to do so. A final agreement is not that certain.

c.

A possible explanation could be that Syriza had to be utterly crushed, so that any thought of deviating from the one and only German TINA (or German-European, but let’s say German to make things easier) would be banished for ever. This is true, but the scenario of a ‘very brief passage in time’ for an anti-austerity Left had already been thwarted, as Syriza retained an immense popularity, much stronger than their election score. Why not sit back and watch Syriza dwindle through the application of the very austerity it had been elected to fight? An answer to this question has pointed to the imminent Spanish elections, but the acceptance of austerity by Syriza would have been a sufficient sign to any Spanish anti-austerity manager of capitalism.

d.

The German push for a Grexit contained of course an element of propaganda. The bailout of, especially, German and French banks exposed to Greek debt through the public debt of Greece in 2010, presented the advantage of being able to blame everything on lazy Greeks, not on financial speculation. The same could be conveniently said about rising spreads in Southern Europe or about the recapitalization of Northern European (especially German and Swiss) banks through the draining of Southern European deposits. It is however to be noted that propaganda is never the decisive element. What Germany was pushing for was a compact Eurozone under its sway (I am told that recently there has been much talk in Germany about such a ‘compact’ Eurozone). Which means, among others, a stronger euro than in the case of a loose Eurozone. Some years ago German employers were pushing cries of alarm when the euro was rising compared to the dollar. This year their association declared themselves in favour of a Grexit. The core question is no more a weak euro to boost German exports. A strong and stable euro seems to be more desirable. This makes it cheaper to buy real assets in ailing countries (now Greece, tomorrow Italy, Spain, and so on). But it also means a strengthening of the position of the euro as an international reserve currency. Who controls this, can attract financial placements from all over the world, pay minimal to negative rates of interest on their bonds and, if need be, create money at will to dominate the world and impose a large part of global capital’s devalorization on others. Not bad, except that there is an incumbent.

e.

How can one possibly explain repeated, and continuing, interventions by the US administration in favour of some German leniency for a Greece run by Syriza’s government? This came as a surprise to everybody in Greece, and the Greek Vice-Premier Dragasakis admitted yesterday that there would probably have been no agreement without US pressure. This also seems to fit well with an ever bolder attitude by France and Italy during the crucial last week of negotiations (not to mention the spectacular U-turn by Sarkozy in just one week – from Grexit, yes, absolutely, to Grexit, no way). An explanation for the American attitude, popularized by the media, is geopolitics. True, but the US could have insisted on Greece’s continuing membership in the EU and NATO and not bother much about the Eurozone. Another explanation, is American nervousness about the bursting of the [global] financial bubble. Also true, but not enough in itself. On the one hand, the Greek problem was known to everybody and discounted in the markets by the day. This is not usually the way bubbles burst. On the other hand, the financial size of the Greek problem was quite big, but not much compared to a similar situation in, say, Italy, not to mention the colossal size of the world market for derivatives. I think that one has to take account of what I mentioned about international reserve currencies. It is improbable that the US would refrain from fighting the emergence of a compact Europe under German control.

4. How are class relations reconfigured at the level of politics and ideology?

What is the mass behind Syriza in Greece, at least up to the agreement? Sociological insight will not do, whereas [Zaschia Bouzarri]’s remarks about the concrete forms of the decomposition of workers’ identity are more than relevant. Greece is of course not representative of the situation in other countries, but, being an extreme case of a ravaged ex-advanced country, it is useful in showing the shape of things to come. Partisan discourse has been eroded to an unprecedented extent. You can talk to almost anybody, including traditional right-wing voters, about almost anything. You can hardly tell a public servant from a (waged, semi-waged, unwaged, would-be waged or unemployed) worker or a pensioner or a shopkeeper, all united by a sense of a common situation, a common precarity, a common ruin. Voices are low, faces are serious, there is much discussion, confusion, schizophrenia, despair, and much, much anger. The surprising result of the referendum had little to do with hope or conviction; it was essentially anger against fear, and anger largely dominated. “The bastards are ruining our lives, we are not going to say thank you”.

I am seriously tempted to term this a meta-people. Little to do with what we used to call ‘people’, petty existences going after a petty survival, little to do with citizenism, with the affirmation of rights; it’s all about survival, about a community of distress, about an anger against the corrupted, the plunderers of public wealth, the tax-evading plutocrats, and what else. It is impossible to foresee anything, not least because of the actual globalization into the mega-capitalist crushing-pot. However, I cannot stop thinking of this meta-people as a possible foreshadowing of the proletariat to come: not in itself, not for itself, but against ‘them’.

TH
July 16 2015

A Preliminary Response to TH’s Remarks

The article “Changing of the Guards” was written for Brooklyn Rail, after the request of Paul Mattick, and was the third part of a series on articles on Syriza. It does not stand on its own, but is a continuation – and thus quite often an expansion or addition – of points made in previous articles. So, some of the incompleteness that TH. identifies is addressed in previous articles. But, more importantly and beyond that, these are newspaper articles and not theoretical texts. I never claimed that any of them are complete, or that they aim at providing a consistent analysis of the current state of the capitalist crisis – in Greece or elsewhere. In the best of cases, my aim was to provide an expose of what is contradictory, non-sensical, illusory and false in Syriza’s proclamations and policies, in a more or less journalistic way.

Having said that.

The overall argument (in all these articles) is not that the “confrontation” between Syriza’s government and the Troika is “fake”. Rather, I asserted that the “conflict” between Syriza and the Troika was and remains at a spectacular level, which mystifies and politicises their differences in such a way as to present them as substantial. I stand by the assertion that opposing versions of capitalist restructuring are not essentially contradictory, or at least, they represent a contradiction at a level which is spectacular. From the point of view of proletarian subversion, the content of the disagreements, conflicts and breaking points of the “negotiations” is insignificant. As I wrote,

The ease with which both Syriza and the troika threw around these numbers was nothing but an indication of their contempt for their actual meaning. For what was there to see behind these numbers but imaginative variations which denoted tax increases, direct and indirect wage and pension cuts, and privatizations?

For me, this was the content of the “negotiations”. The percentage of VAT, the exact fiscal surplus, the specific amount to be gained from privatisations. In other words, austerity as the common ground, its extent and scope being the point of divergence. Did Syriza and the Troika disagree at this level? It seems so. Does it matter? Only if someone decides to prioritise certain forms of austerity over others.

For this reason, my claim was that the only real content of the “negotiations” between Syriza and the Troika (since February 20th), and since the option of Grexit was rejected by Syriza, was the way in which further austerity would be accepted in Greece without causing a social explosion. This became the essential selling point of Syriza, mirrored in Varoufakis’ quoted passage that Syriza is “uniquely able to maintain the public’s support for a sound economic program”. It does not take much to understand what a “sound economic program” was for Syriza.

The forms through which I expressed this, and the language used, could possibly be misunderstood as the expose of a “given script”, and as such, a “conspiracy theory”. This might well be the case (my English writing skills are limited), but sometimes this interpretation is simply a matter of perspective. Claiming that Syriza is in chorus with an aim of capitalist restructuring could be interpreted as implying a “conspiracy”. Or, it could be seen as a way of rejecting the notion that different understandings of capitalist restructuring are in fact actual contradictions.

TH. claims that “radical critique has to understand what is new, different, specific, and how all this fits in the local and global inter-class and intra-class configuration. It cannot risk to be understood as leftist denunciation as usual.” From the very first text on the Brooklyn Rail, I attempted to stir clear of the typical leftist denunciations of Syriza and tried instead to take Syriza’s proclamations at face value and then explain their inconsistencies. Maybe this was not successful, but this was the aim. In contrast to other radical left texts that I read (which more or less rejected Syriza merely for being part of the State, for being social-democratic etc), I avoided ideological denunciations. I accept that I did not write texts which explained “what is new, different, specific and how all this fits in the local and global inter-class and intra-class configuration”; I admit that this certainly sounds like a worthy undertaking, but – as was once said – “I don’t feel I am up to the task”. Nor do I see my role in this moment to do such a thing. But I don’t think that any analysis which does not live up to these standards is reduced to leftist denunciation.

In reference to the concrete example that TH. mentions in relation to Nantia Valavani’s statement it is, I think, again misunderstood. The question (“I would be interested to hear someone explain …”) is clearly addressed to supporters of Syriza, who kept proclaiming that – at least – Syriza is interested in a certain amount of “social justice”. Taxing the ship owners in Greece was part of Syriza’s pre-election campaign. The abandonment of this “promise” with the excuse that it runs against the Constitution is mere nonsense. But what is the key point here? Do I care if ship owners are taxed or not? Not in the slightest. Do I find this abandonment of a pre-election promise scandalous? That is also nonsense. If anything it is a simple indication that Syriza’s strategy was to promise everything to everyone, a strategy that was abandoned as soon as they became government and got busy establishing and normalising relations with representatives of capitalist accumulation in Greece. There was no hint in my article that Valavani is “on the payroll of ship owners”. That, I grant you, would be a “leftist denunciation”. And though I would not deny such a possibility, I would deny any interest in it. I also fail to see in what way my article gives the impression that the Greek mess is a “nice little crisis as usual”.

TH. points at a supposed contradiction between claiming that the “negotiations” between Syriza and Troika were “staged” (see second paragraph of my response for that) and the fact that Syriza’s 47 page proposal was rejected. But what he is ignoring in this case is what I provide as the undercurrent of these negotiations: the difficulty of making austerity acceptable in Greek Parliament (and by extension, to the Greek public). When the 47 page proposal was made, and it looked that a deal could be reached on its basis, Merkel’s response to the widespread enthusiasm on all sides was indicative: “First, this deal has to be passed by Greek Parliament”. This was the problem of the 47 page proposal. To maintain a spectacle of “harsh negotiations” (which was Syriza’s only selling point internally), the intransigence of the Troika had to be constantly re-asserted. And it was.

This was in effect the aim of the referendum too. It has become pretty obvious that Tsipras was actually expecting (and hoping) that the “Yes” vote would win in the referendum, as this would clear them from being responsible for imposing austerity. The stage was set: the mass media in Greece were clear in their proclamations that a “No” vote would mean that Satan would take charge, and there was not a single European official who did not add that a “No” vote would directly mean Grexit. But the result surprised everyone (Tsipras and the Troika) and their actions after were clearly to pretend like it never happened. This – and the signing of the eventual deal – has brought Syriza into a very fragile position, but given that neither Syriza nor Europeans see any credible opposition at the moment, this fragile position (with a possible coalition in the horizon if Syriza’s “rebels” gain momentum) is translated as a stable scenario. And this could well be the case.

The overall question on what exactly is the aim behind the treatment of the Greek economy by Eurozone officials is probably the key question, but at the same time the most difficult to answer. The most possible scenario that I can come up with is that a process of harsh devaluation will reduce labour costs to such a degree that the Greek economy might become competitive vis a vis other Balkan economies and not other Euro countries. This does not explain everything that has happened, but I have to admit that I find other explanations (such as “Germany’s need to discipline” or the notion of an attempt to “humiliate Syriza”) as vague and very problematic. To say the least, they “psychologise” the actions of centres of capital accumulation.

I agree that Germany’s quasi-open call for Grexit is partly propaganda and partly realistic. But I would explain this divergence between the two as an expression of the internal contradictions of Germany’s self-understanding. I have failed to find any credible account on how a Grexit (and its consequences) can be contained, and in this respect, I find the statement of the head of the Bundesbank (that a Grexit will have tremendous economic consequences for the German economy) more credible than the war cries of Schauble.

My concluding remark in the article is pointing at the same process. The underlying argument is that parts of the German political and economic class have fallen for the propaganda that they have created in relation to Greeks (“German taxpayers have been paying too much for those lazy Greeks”), to the extent that they end up believing it. The reality however (and I am convinced that key players are well aware of that) is that German taxpayers have not paid a single cent so far and they would only be forced to pay something in the event of a Grexit. The logic is quite simple: Germany’s gives loans (not gifts) to Greece that are repaid with considerable interest rates. Furthermore, the continuing crisis and instability means that German (and other) bond yields and borrowing costs are extremely low, something that allows them to save billions of euros (“One study, by German insurance giant Allianz, has calculated that Berlin saved 10.2 billion euros in 2010-2012 because of lower borrowing costs, as yields on its 10-year bonds fell from 3.39 percent to 1.18 percent now.”). On the other hand, it is also pretty clear that a Grexit would mean an immediate non-payment of Greece’s obligations, something that would mean the immediate loss of billions of euros, an amount far beyond the ridiculous 14.4 billion euros that Germany has already put aside in provisions linked to the euro zone debt crisis.

In relation to the US involvement, I fail to see where TH. bases his claim that the US has been lenient towards the Greek government. First of all, signing the deal yesterday (with the help of the Americans, as Dragasakis said) indicates no leniency whatsoever, as the deal signed is far worse than anything signed so far in Greece. Secondly, the position of the IMF (as a key representative of US interests in the eurozone) might appear as rather puzzling, but only at first sight. IMF involvement in the Troika has a clear deadline (March 2016). The continuation of its involvement might well be in the IMF’s interests, but in order to ensure that, they need to impose some debt haircut, not because they align themselves with Syriza, but simply because IMF rules forbid intervention and bailout agreements in countries that have unsustainable debts. The recent DSA of the IMF makes it clear that Greek debt is uviable and that if it is not cut, it will remain unsustainable and would thus preclude IMF continued participation in the program. And it is only through continued participation that the IMF (or else, the US) can ensure their involvement in Eurozone politics.

Last point concerning the mass that supports Syriza. While I would not deny the “decomposition of the workers’ identity”, I would refrain from reaching concrete conclusions of its implications at the moment, let alone come up with a narrative that sees a unification “by a sense of a common situation, a common precarity, a common ruin”. At the moment, the only thing we can say with some certainty is that a very large percentage of the Greek population (I would claim around 60%, in accordance to the referendum results) has simply had enough of austerity and can no longer tolerate it. This does not tell us what they would like instead, but it does point –negatively – at what they cannot live with anymore. For me, the overall situation in Greece indicates that what we should expect in the immediate future is an attempt by political parties (new or old) to take advantage of this huge, un-represented, gap. But it is clear that this (attempt at) representation will take the form of an open support for Grexit and a return to the drachma. The illusion that people’s lives can improve in any way within the eurozone has received its final blows with Syriza’s agreement. So the next “cycle of struggles” in Greece will most definitely take the form of a struggle between those will try to represent the “drachma party” and the rest. What proletarians will do in this context, however, remains to be seen.

Cognord
July 16 2015

Some Thoughts on Cognord’s Text and TH’s Response

[…] How can a ‘people’ avoid being national and citizenist? I have not been in Greece in recent years to be able to clearly know what you mean.¹¹⁾ When I go back I notice a lot of destitution, physical and mental poor health and of course anger, which is, however, very often mis-directed (racism, frantic attempts to recover from ‘national humiliation’)… What has changed in ‘people’s’ discourse since the squares? That’s a very interesting question and I would like to know more.

Some more thoughts:

Having read Cognord’s texts, as well as his response to TH, I think his reassertion of his approach (to expose Syriza’s inconsistencies or manipulations) clarifies what I have a problem with. While his texts point out inconsistencies that should alarm any ‘believer’, I feel like this approach reduces things to the level of personalities and decision-making. Tsipras said this, Varoufakis said X and did Y, they gave in and they did not live up to their programme, and then they wanted to implement reforms anyway. But why did they do that? Would everything have been different if Syriza were real defenders of the interests of workers? There are certain limits once a self-proclaimed radical finds oneself as head of state, and these are the limits of capitalist reproduction. This is not because people’s personalities become corrupt by power, but because the state plays this very specific role. Example: the state has to manage the pension system, when there are no funds because they were spent on haircuts and debts, and because unemployment is 30%, so they decide to raise the pension age. Perhaps some expected Syriza to turn Greece into Cuba or to print money without currency reserves. The left wing of Syriza would indeed want Greece to become something like Cuba. But would that make life easier for proletarians or would it be even more disastrous? I am pretty sure I am not saying something new here that Cognord would not have thought about already, so then, what is then the point of this criticism? What are its implications and what conclusions does it draw? I feel as if Cognord is more angered by Syriza politicians than he is angered by the fact that it is now clearer than ever that the suffering for workers, unemployed, poorer pensioners in Greece has no hope of abating even slightly, regardless of what any Greek politician will do, and also, which is worse, regardless of how much they struggle. Yes, we knew that demands were asystemic, but I think things are even worse. Even the most defensive and modest of demands are asystemic, which means a relentless and very rapid worsening of life, the scale of which is unprecedented. We imagined communisation as destructive, but now it seems that even the slightest struggle has a ‘scorched earth’ scenario hanging over its head.

There is also one inaccuracy, by the way, in the introductory paragraph of Cognord’s recent text with the reference to the ‘minimal Keynesian’ programme: Lapavitsas, a Syriza MP, called the Syriza programme ‘mild Keynesianism’ ever since before the elections (check out his BBC interview). It is pretty clear that Syriza is an inconsistent party anyhow, but I don’t think it helps the analysis to depict all of them as self-interested cynics who colluded with EZ politicians to impose more austerity on purpose. This is not because I am convinced they are good people, but because a personalising analysis would suggest that, if they were more honest, then better things would come. But this is blatantly not the case. If they were more honest, they would either not have gained power at all, or they would simply resign because their programme is impossible, and Samaras would be back in power. These were the options. You can call me ‘reformist’, but I would not want a return of the ND govt, until perhaps Syriza manages to become absolutely identical to it, i.e., a government of outspoken racists. And I think that the passing of the laws to grant citizenship to 2nd generation immigrants, and of civil partnership for gay couples, however measly and limited, have practical and symbolic importance for these groups in a context where racism and homophobia, including the scale of abuse, have been on the rise. Yes, all the options are really dark, but some are downright hellish. That is why I see no point in either cheering for and excusing Syriza or vilifying them.

The real question is, in my view, what are the options now for class struggle in Greece? Because it is now clear that no matter what struggles do they will be crushed by a combination of heavy policing and currency blackmail, which was already the case, but now it has all become far more blatant. It’s easy to vote ‘no’, but total economic collapse is frightening in reality, and not only for those in power. The response to the absence of money is mass looting, of course, but can this really go further, especially if it only takes place in one country? We have seen again and again how quickly and violently social order is restored after such outbreaks. The other response to lack of money is alternative currencies and solidarity economies. We know the limits of these also. The most depressing thing for me though is the lack of significant mobilisations anywhere else in Europe except Spain (and these under the Podemos banner, which might mean they are about to be weakened).

Ady Amatia
July 17 2015

The purpose of this letter is to provide certain information and insight into the events that take place here in Greece in the last few days, especially after the announcement of the referendum, which in many ways sparked off social processes that indeed retain a novel character not to be exhausted soon. This novelty is best summarized in the emergence of the polarization between pro-EU’s and anti-EU’s which has never before appeared in such clarity; this does not mean though that these two poles are not mediated themselves. In order to access the theoretical framework that underlies the viewpoint of this letter, which necessarily is of limited theoretical character due to lack of time, we propose the reader to have a look at our previous text about SYRIZA which can be found here.

LETTER ABOUT THE REFERENDUM

Λάβαμε και δημοσιεύουμε προς συζήτηση και κριτική αντιπαράθεση το παρακάτω κείμενο του συντρόφου Lenorman:

ανάμεσα στη δεξιά και την αριστερά του κράτους

Αν όχι στο όνομα των μεγάλων ιδανικών, τουλάχιστον στο όνομα του ωμού πολιτικού ρεαλισμού[1]

Εμείς κάναμε όλα τα βήματα. Ο Έλληνας πρωθυπουργός κατέθεσε μία υπόθεση εργασίας, ένα σενάριο. Είναι το μόνο που μπορεί να εφαρμοστεί. Με πολύ πόνο και πάρα πολύ αίμα[2]

Σε ποιον πλανήτη αλήθεια ζούμε;

Ένας από τους πιο προβεβλημένους αρθρογράφους της αριστεράς-με-άλφα-κεφαλαίο, μόλις ο κ. Τσίπρας εξήγγειλε το δημοψήφισμα για το αν «πρέπει να γίνει αποδεκτό το σχέδιο συμφωνίας, το οποίο κατέθεσαν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο στο Eurogroup της 25.06.2015» (όπως διατυπώνεται το ερώτημα στα ψηφοδέλτια που θα τυπωθούν), έγραψε ότι «ο ελληνικός λαός ξύπνησε σε έναν άλλο πολιτικό πλανήτη». Όταν, στις 6 Ιουλίου, θα έχει πια βγει το αποτέλεσμα της κάλπης, «θα βρεθούμε, ούτως ή άλλως, σε μια άλλη Ελλάδα, με μια άλλη Αριστερά και έναν άλλο λαό – για το καλύτερο ή το χειρότερο». Ξέρουμε ήδη, ωστόσο, και γι’ αυτό μπορούμε να ελπίσουμε για το καλύτερο, ότι αυτός ο λαός είναι ένα «απείθαρχο στρατιωτάκι που δε λέει να κάτσει στη σειρά του και βάζει τρελές ιδέες ανυπακοής και ανταρσίας στους υπόλοιπους υποτελείς»[3]. Ένας άλλος, μεγαλύτερος ακόμα, star της αριστερής δημοσιογραφίας έγραψε ότι η απόφαση του κ. Τσίπρα απέδειξε, μια και καλή, για όποιαν/ον είχε αμφιβολίες, ότι «αυτός ο κόσμος, ο μικρός, ο μέγας [σ.σ. δηλ. το στελεχιακό δυναμικό του ΣΥΡΙΖΑ και γενικότερα το ασκέρι της αριστεράς-με-άλφα-κεφαλαίο] είναι ζόρικο σινάφι». Πια, το μάθαμε από πρώτο χέρι, «η πατρίδα [sic] δεν είναι μόνη στα χέρια των τοκογλύφων [sic]» και «το δημοψήφισμα μπορεί να γίνει η μεγάλη έφοδος στον ουρανό για έναν ρημαγμένο και ταπεινωμένο λαό»[4]. Στον πλανήτη που ξυπνήσαμε το πρωί του περασμένου Σαββάτου κατοικεί ένας ξεχωριστός, ανυπότακτος λαός που σήμερα καθοδηγείται από μια ζόρικη, αποφασισμένη να κρατήσει γερά στο ταμπούρι της, ηγεσία. Απέναντί του έχει αιμοσταγείς τοκογλύφους και όλους τους δαίμονες των αγορών, δαίμονες που ασκούν την κακοποιό επίδρασή τους έξωθεν και άνωθεν, αλλά αντιστέκεται και, όπως μας εξήγησε ο ίδιος ο κ. Τσίπρας στο διάγγελμά του, σε αυτά τα λευκά μάρμαρα «ξέρουμε να πολεμάμε και να νικάμε»[5]. «Αμήν», όπως θα συμπλήρωνε ο κ. Καρτερός[6], και πιθανόν και ο Άνθιμος Θεσσαλονίκης.

Το αφήγημα που μας πλασάρει αυτές τις μέρες η αριστερά του ελληνικού κράτους, γιατί αυτό, και τίποτα παραπάνω, δεν είναι η (συγ-)κυβερνώσα (με την άκρα δεξιά) αριστερά-με-άλφα-κεφαλαίο, μέσα από έναν καταιγισμό δημόσιων τοποθετήσεων, συντονισμένων στο ίδιο κλειδί, από ντροπαλούς ή μη οπαδούς και συνοδοιπόρους, επιφυλακτικούς ή μη σχολιαστές παντός καιρού, προσωρινά παρατημένους ή μη γαμπρούς[7] της πρώην άκρας αριστεράς (στρατηλάτες εν αναμονή στρατού, που λειτουργούν ως ‘ΣΥΡΙΖΑ εξωτερικού’ και δραστήρια μέλη του ευρύτερου ‘κόμματος Λαφαζάνη’, πιέζοντας για στροφή προς τη δραχμή και τη Ρωσία), αριστερόστροφους ή δεξιόστροφους γαλονάδες του κομματικού μηχανισμού, διαλλακτικά ή μη μέλη των ελληνικών διαπραγματευτικών ομάδων, ευσυγκίνητους ή μη υπουργούς, αυτό το αφήγημα, λοιπόν, που ένας ολόκληρος στρατός από εμπόρους ελπίδας μας (ξανα)πουλάει σε τιμή ευκαιρίας, είναι χτυπητά κοινότοπο. Υπό άλλες συνθήκες, θα αρκούσε απλά κανείς να επισημάνει τη συνάφειά του με τις ανοησίες που εδώ και πολλές δεκαετίες διακινεί και ανακυκλώνει η εγχώρια άκρα δεξιά, εντός και εντός του κόμματος της ΝΔ, και για μία περίοδο υιοθετούσε επίσης μια πτέρυγα του ΠΑΣΟΚ, εκείνη που κυκλοφορούσε στην κωλότσεπη με την Αυριανή, και είχε ως κύριο πολιτικό εκφραστή τον κ. Κουτσόγιωργα ή τον κ. Αθανασόπουλο (έναν «σοσιαλιστή αγωνιστή» ελληνικού DNA, που ενώ δικαζόταν για μια κοινή υπόθεση απάτης δήλωνε περήφανα ότι διώκεται γιατί είναι ένας απείθαρχος έλληνας που τόλμησε να σηκώσει το ανάστημά του μπροστά στους Ευρωπαίους, με τους οπαδούς του έξω από το δικαστήριο να τραγουδούν, τι άλλο;, το Πότε θα κάνει ξαστεριά). Θα αρκούσε, επίσης, κανείς να σημειώσει ότι υπό ένα τέτοιο αφήγημα ακόμα και οι έλληνες Ναζί μπορούν να συστρατευτούν, όχι μόνο χωρίς αναστολές, αλλά και με το αίσθημα ότι κολυμπούν στα δικά τους νερά, εκεί όπου η κύρια αντίφαση που καθορίζει τι συμβαίνει στον πλανήτη γη είναι όντως αυτή ανάμεσα στους ξένους «τοκογλύφους» και τους αντιστεκόμενους «Έλληνες». Κι αυτό ακριβώς συνέβη, αφού στις 178 ψήφους με τις οποίες εγκρίθηκε η πρόταση για διενέργεια δημοψηφίσματος από το κοινοβούλιο περιλαμβάνονταν και οι ψήφοι του Λαγού και όλων των υπόλοιπων εκλεγμένων ομοϊδεατών του. Η συστράτευση, μάλιστα, της κοινοβουλευτικής ομάδας των Ναζί στο νέο μεγάλο ελληνικό «Όχι» δε σχολιάστηκε καν, ως ένα κάποιου είδους πρόβλημα, από τα μπουλούκια των αριστερών διαδικτυακών και τηλεοπτικών αγκιτατόρων, ούτε οι ψήφοι τους διαχωρίστηκαν ως ανεπιθύμητοι: αντίθετα, η κ. Κωνσταντοπούλου, το ίδιο βράδυ, εξέφρασε με ένα πλατύ χαμόγελο την ικανοποίησή της για την ευρεία πλειοψηφία, ενώ στο Πριν διαβάσαμε απλά ότι το «Όχι» των Ναζί σημαίνει, κατά βάθος, «Ναι»[8], πράγμα περίεργο, δεδομένου ότι οι ίδιοι οι Ναζί ισχυρίζονται πως το δικό τους «Όχι» αφορά κάθε πρόταση για νέο μνημόνιο, και επιμένουν ότι αποτελεί λογική απόρροια της γενικής αντιμνημονιακής τους στάσης. Πουθενά στο δημοψήφισμα, εξάλλου, ούτε στον, παραγόμενο μέσα στην ευρύχωρη συριζαίϊκη πολιτική πιάτσα, δημόσιο λόγο που το συνοδεύει και το νοηματοδοτεί ως συγκεκριμένο ιστορικό συμβάν, δεν τίθεται, έστω και έμμεσα, κάποιο ζήτημα διαφορετικό ή βαθύτερο από το ζήτημα των σχέσεων του ελληνικού κράτους με τα αντίστοιχα ευρωπαϊκά.

Εξίσου εύλογη θα ήταν και η γενικότερη παρατήρηση ότι τα δημοψηφίσματα που θέτουν, σε πολύ μικρά χρονικά περιθώρια δημόσιας διαβούλευσης, τεχνικού τύπου ερωτήματα, χωρίς να θίγουν πραγματικές διαζεύξεις και να αφήνουν περιθώριο για εναλλακτικές κοινωνικές επιλογές, μολονότι επενδύονται παράπλευρα με το δραματικό αίσθημα της επιλογής μεταξύ ζωής και θανάτου, αντί να παραπέμπουν σε δοκιμές άμεσης δημοκρατίας συνιστούν κόλπα προσφιλή σε αυταρχικές πολιτικές διοικήσεις για την επίτευξη νομιμοποίησης υπό ελεγχόμενες συνθήκες αντιπαράθεσης. Όλες οι παραπάνω διαπιστώσεις θα μπορούσαν να γίνουν, χωρίς να εκλαμβάνονται ως συμπτώματα «ελιτισμού», σεκταρισμού ή κρυπτο-φιλελευθερισμού. Υπό διαφορετικές, όμως, συνθήκες. Γιατί, όπως είπαμε ήδη, πια έχουμε περάσει «σε έναν άλλον πολιτικό πλανήτη». Μόνο που αυτή η διέλευση δεν έγινε, ξαφνικά, το περασμένο Σάββατο, αλλά ήδη από το 2012, όταν σύσσωμη, και χωρίς εσωτερικές διαφοροποιήσεις, η ηγεσία και η βάση του ΣΥΡΙΖΑ άρχισε να προετοιμάζεται πυρετωδώς για την επόμενη εκλογική αναμέτρηση και την επικείμενη άνοδο στην εξουσία της «Αριστεράς», για «πρώτη φορά».

Πικρά, ώριμα φρούτα

Τότε, το 2012, ήταν που δρομολογήθηκε η «βίαιη ωρίμανση» του ίδιου του ΣΥΡΙΖΑ σε κόμμα εξουσίας, καταπώς προέτρεπε τους συντρόφους του ένας πεπειραμένος μετρ της πολιτικής ως τέχνης του εφικτού, ο κ. Δραγασάκης, και η δημιουργία μιας «νέας μεγάλης συνθετικής Αριστεράς»[9], που δε χρειάζεται πια επιθετικούς προσδιορισμούς γιατί χωράει τα πάντα και εκκενώνει τα πάντα από το μέχρι πρότινος νόημά τους. Τότε ήταν που οι δρόμοι άρχισαν να αδειάζουν και οι κομματικοί διάδρομοι ή παράδρομοι να γεμίζουν. Τότε ήταν που η ρητορική περί νεοφιλελευθερισμού αντικαταστάθηκε από τη ρητορική περί «ανθρωπιστικής κρίσης». Τότε ήταν, επίσης, που στήθηκε όλο αυτό το δίκτυο επαφών με το ελληνικό μεγάλο κεφάλαιο και το ελληνικό βαθύ κράτος που απαιτούνταν ώστε σήμερα ο ΣΕΒ, εν μέσω bank holidays, να τηρεί μια στάση σχεδόν συγκατάβασης (αρκούμενος σε μια δήλωση η οποία καλεί μεν σε καταφατική ψήφο στο δημοψήφισμα, χωρίς όμως να καταγγέλλει τη διενέργειά του, όπως π.χ. έκαναν διάφοροι άλλοι μηχανισμοί αναπαραγωγής του σημερινού καθεστώτος, μεταξύ των οποίων και η ΓΣΕΕ), και ο Άνθιμος να κάνει, εδώ και μήνες, εκκλήσεις για στήριξη της κυβέρνησης στη διαπραγματευτική της προσπάθεια. Αυτές τις επαφές και γειώσεις στο πραγματικό σύμπαν της ελληνικής αστικής τάξης και των κατασταλτικών και ιδεολογικών μηχανισμών του ελληνικού κράτους είναι που αντανακλά η ομαλότατη μέχρι σήμερα, και προσυμφωνημένη καιρό πριν τις εκλογές του 2015, συνύπαρξη, σε επίπεδο διακυβέρνησης, με τους ΑΝΕΛ, ένα κόμμα επιθετικού εθνικισμού, ρατσισμού, μιλιταρισμού και ομοφοβίας. Και σε αυτήν τη «βίαιη ωρίμανση» είναι που ταιριάζει γάντι αυτός ο δύσοσμος ιδεολογικός βούρκος, αυτή η αχανής θάλασσα από επαναλαμβανόμενες μπαρούφες, ετοιματζίδικους δεκάρικους, γλυκανάλατες ατάκες τύπου άρλεκιν, χυδαίους δημαγωγικούς μελοδραματισμούς[10], και κλισέ της αστικής ιδεολογίας ντυμένα με τσιτάτα του Μπένγιαμιν (!!!), του Γκράμσι ή ακόμα και του Λένιν, μέσα στον οποίο πλατσουρίζουν, ήδη από το 2010, χαρωπά άπαντες στη βάση και στην ηγεσία της «Αριστεράς», εντός και πέριξ του ΣΥΡΙΖΑ, παράγοντας και καταναλώνοντας ασταμάτητα επιφυλλίδες που μετά από μια βδομάδα, αν όχι την επόμενη μέρα, δεν αξίζει καν να διαβαστούν, πατώντας ‘like’ σε οικονομικές, πολιτικές ή θεωρητικές αναλύσεις που δεν πληρούν στοιχειώδεις κανόνες ορθολογικής επιχειρηματολογίας, χειροκροτώντας παθητικά σεσημασμένους κενολόγους πανελίστες[11] και κάθε λογής πριμαντόνες της «πολιτικής για μεγάλα παιδιά», θαυμάζοντας αυταρχικές προσωπικότητες και «μάγκες» που «ταπώνουν» τους αντιπάλους τους στην τηλεόραση ή στο κοινοβούλιο, υιοθετώντας γελοία σενάρια συνωμοσίας ή διαδίδοντας φτηνές κινδυνολογίες (οι «τοκογλύφοι» επιβουλεύονται τον πλούτο της χώρας, «ακραίοι κύκλοι» [sic] στην Ευρώπη «τορπίλισαν» [sic] τη συμφωνία γιατί θέλουν να ρίξουν τον Τσίπρα), και κυρίως κάνοντας την πάπια για τη σωρεία εξόφθαλμων γεγονότων που αποδεικνύουν, ακόμα και στον πιο αφελή, ότι η σημερινή αριστερο-ακροδεξιά κυβέρνηση στην πραγματικότητα συνεχίζει το έργο των προκατόχων της, αξιοποιώντας τα ίδια μέσα, δηλαδή, το θεσμικό οπλοστάσιο που συγκροτήθηκε τα τελευταία χρόνια, αν και με πιο κόσμιο τρόπο.

Για τον μέσο σύγχρονο αριστερό, ή μάλλον, για να ακριβολογούμε, τον μέσο οπαδό της Αριστεράς, το ότι σήμερα η Αμυγδαλέζα είναι ακόμα ανοιχτή, αποτελεί μια ασήμαντη λεπτομέρεια, κάτι το τυχαίο, κάτι που δεν είναι καθοριστικό για το τι κανείς διαλέγει να υποστηρίξει πολιτικά. Μια κυβέρνηση που κρατάει ανοιχτά τα στρατόπεδα συγκέντρωσης μεταναστών, ενώ παράλληλα αρνείται να φορολογήσει, έστω και λίγο, τους έλληνες εφοπλιστές ή να μειώσει δραστικά τις στρατιωτικές δαπάνες (αυτά τα ελληνικά «όχι» στην κατάργηση της φορολογικής ασυλίας για τις ναυτιλιακές εταιρείες, και στη δραστική μείωση των δαπανών για τον στρατό ήταν δύο από τα σημεία διαφωνίας στη διαπραγμάτευση με τα υπόλοιπα ευρωπαϊκά κράτη), και γενικότερα καλλιεργεί συστηματικά την παθητικότητα, εκτός κι αν πρόκειται για ελεγχόμενες από την ίδια συναθροίσεις (όπως η γιορτή εθνικο-λαϊκής «υπερηφάνειας» του Καμμένου στις 25 του Μάρτη ή οι συγκεντρώσεις στήριξης της «εθνικής διαπραγματευτικής προσπάθειας»), την εθνική ομοψυχία και την ταξική συνεργασία, μπορεί κάλλιστα να είναι «δική μας», ή μια κυβέρνηση με την οποία κριτικά μπορούμε να συνταχθούμε όταν κινδυνεύει από τον Σαμαρά, τον Θεοδωράκη ή την Μέρκελ και τον Σόϊμπλε: ένα τέτοιο σκεπτικό μοιράζονται σήμερα χιλιάδες άνθρωποι οι οποίοι προτιμούν να φαντάζονται ότι η συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ είναι κάτι ιστορικά ανάλογο με την Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης του 1944 ή με την κυβέρνηση Κερένσκι, αν όχι με την κυβέρνηση Allende στην Χιλή, από το να καθίσουν, έστω και για λίγο, να αναλογιστούν πώς και γιατί μετά τους κοινωνικούς αγώνες της προηγούμενης περιόδου προέκυψε μια τέτοια εκδοχή διαχείρισης, ή μάλλον διάσωσης, του ελληνικού καπιταλισμού. Βέβαια, στο σύμπαν της αριστεράς-με-άλφα-κεφαλαίο δεν υπάρχουν περιθώρια για να αναλογιστεί κανείς/καμιά κάτι. Δεν γίνονται ποτέ αποτιμήσεις. Ακόμα χειρότερα: κάθε αποτίμηση οφείλει να είναι και μια ένεση αυτοπεποίθησης – όλα πήγαν καλά, συνεχίζουμε, ετοιμαζόμαστε για την επόμενη μάχη, και κάθε μάχη είναι μια μάχη των μαχών, και συνεπώς όλες οι μάχες είναι το ίδιο αδιάφορες, πεδία εφαρμογής όσων ήδη ξέρουμε να κάνουμε, όσων ήδη έχουμε συνηθίσει να λέμε. Ο αναστοχασμός, η ικανότητα να σκέφτεται και να διερωτάται καμιά/κανείς για το νόημα όσων συμβαίνουν και όσων η/ο ίδια/ος πράττει, είναι δείγμα αδυναμίας, υποχώρησης, έλλειψης πίστης. Και στην αριστερά-με-άλφα-κεφαλαίο πιστεύουν πολύ, και το δείχνουν σε κάθε ευκαιρία, οργανώνοντας πανηγυρικές εκδηλώσεις κάθε λογής. Πρόκειται για εκείνη την τυφλή πίστη που πάντα αποτελεί την άλλη όψη του πιο αβυσσαλέου μηδενισμού. Γιατί σε αυτόν τον πολιτικό χώρο αν πιστεύουν πολύ και το δείχνουν, είναι γιατί στην τελική δεν πιστεύουν, έχουν πάψει οριστικά να πιστεύουν ή δεν πίστεψαν ποτέ, στη δυνατότητα μιας ριζικής κοινωνικής αλλαγής, και πιο συγκεκριμένα ακόμα στην ικανότητα των υπό εκμετάλλευση και καταπίεση ανθρώπινων όντων να αυτοχειραφετούνται, να σπάνε τις αλυσίδες τους και να αίρουν τις συνθήκες υποκειμενοποίησής τους, διακινδυνεύοντας να χάσουν τα πάντα για να κερδίσουν ένα μέλλον που στο παρόν προδιαγράφεται μονάχα μέσα από αρνήσεις και μικρές, πάντα έτοιμες να κλείσουν, ρωγμές.

Χρειάζεται καλύτερη απόδειξη από τη στάση των μεγάλων και μικρών ηγητόρων και συνολικά του «λαού της αριστεράς» αυτές τις μέρες; Οι ίδιοι άνθρωποι που μιλάνε για ρήξη με τους «δανειστές», για την ανάγκη των ηχηρών και μεγάλων «Όχι», δε βγάζουν κιχ για το πώς το προλεταριάτο θα αντιμετωπίσει μια ενδεχόμενη κατάσταση οικονομικής κατάρρευσης, έλλειψης τροφίμων, φαρμάκων κ.ο.κ. Δε θέτουν κανένα τέτοιου είδους ερώτημα. Στη μακράν καλύτερη, και ακραία μειοψηφική, περίπτωση (που μάλλον οριακά μπορεί να καταχωρηθεί στην «Αριστερά»), θα βρούμε ένα κάλεσμα για «προλεταριακή άμυνα στο αστικό σαμποτάζ» και «επιτροπές δράσης» που θα απαιτούν «από την κυβέρνηση να εξασφαλίσει και να εγγυηθεί» την επιβίωση του προλεταριάτου[12]. Κατά κανόνα, όμως, οι αριστεροί εθνοσωτήρες και οπαδοί εθνοσωτήρων με το που πάει να τεθεί αυτό το ερώτημα απλά αλλάζουν θέμα, και πότε-πότε το ρίχνουν σε ποιητικές αποστροφές γεμάτες συναισθηματικούς πλεονασμούς: θα βρεθούμε (ως «ελληνικός λαός», μην ξεχνιόμαστε … ) στο τιμόνι, θα πλεύσουμε σε αχαρτογράφητα νερά, θα ζήσουμε με αξιοπρέπεια, θα δώσουμε ένα μάθημα δημοκρατίας, «γυρίζω την πλάτη μου στο μέλλον», εμείς δεν θα γίνουμε οι «χέστηδες του 2015»[13] κλπ., κλπ., λες και μιλάνε στο προαύλιο της ΕΡΤ, υπό τους ήχους της ορχήστρας «Μίκης Θεοδωράκης». Ενώ τόσα χρόνια οι αριστερότεροι εξ αυτών δήλωναν με ύφος εκατό καρδιναλίων ότι η ειδοποιός διαφορά της «Αριστεράς» από τον αναρχικό και αυτόνομο χώρο είναι η επίγνωση της σημασίας του «συνειδητού παράγοντα», της ευχέρειας δηλαδή οργάνωσης και χάραξης στρατηγικών σχεδιασμών σε επίπεδο κινηματικής δράσης, τώρα όποτε μιλάνε για «σχεδιασμό των επόμενων βημάτων» αυτό που εννοούν είναι τον σχεδιασμό των βημάτων ενός κράτους, ή των κομμάτων που θα διοικούν το κράτος (χωρίς καν να επιχειρούν να μετασχηματίσουν το κράτος). Η συντριπτική τους πλειοψηφία, ξεκαθαρίζει ήδη ότι δεν υπάρχει κάτι πέραν μιας καλύτερης, «για τα συμφέροντα της χώρας», διαπραγμάτευσης ανάμεσα στο ελληνικό κράτος και τους ευρωπαίους εταίρους του. Μια μειοψηφία, ιδίως εκείνη που συσπειρώνεται γύρω από το όραμα της δραχμής, θα αραδιάσει, αντίθετα, με ευκολία κάμποσα bullets περί «εθνικοποίησης τραπεζών», «μονομερούς διαγραφής του χρέους» και διάφορων άλλων μέτρων που το κράτος της επόμενης μέρας μπορεί να λάβει, αλλά δε θα βρει να πει το παραμικρό για το τι το προλεταριάτο, ως ενεργή κοινωνική δύναμη, ως υποκείμενο που δεν είναι ήδη εκεί έξω περιμένοντας το νεύμα των wannabe καθοδηγητών του, αλλά παράγεται μέσα στην ταξική πάλη, μπορεί να κάνει και πώς, για το πώς ο κόσμος του αγώνα, όσοι/ες βρίσκονται ή θα βρεθούν στο δρόμο, θα οργανώσουν τις αρνήσεις τους, θα ανοίξουν διόδους πέρα από το υπάρχον, θα αρχίσουν να καταργούν τις εκμεταλλευτικές σχέσεις και το δεδομένο σήμερα μωσαϊκό σχέσεων εξουσίας. Μόνο τα κράτη και τα κόμματα είναι υποκείμενα που παράγουν ιστορία. Το προλεταριάτο μπορεί μόνο να ζητάει, να στηρίζει, να ανταποκρίνεται στις προστακτικές του κράτους και του κόμματος που προετοιμάζεται να αναλάβει, ή έχει ήδη αναλάβει, κυβερνητικά καθήκοντα, να είναι ο δεδομένος «λαός» που θα ζυμωθεί καταλλήλως και θα οδηγηθεί στο σωστό δρόμο: η σύγχρονη χωρίς προσδιορισμούς αριστερά έχει εμπεδώσει πολύ καλά αυτό το απόσταγμα σταλινικής και σοσιαλδημοκρατικής σοφίας.

Γενεαλογώντας το αριστερό εμπόριο ελπίδας

Στο ευρύτερο κοινό της αριστεράς του κράτους, της «νέας μεγάλης συνθετικής Αριστεράς» που οραματίστηκε ο κ. Δραγασάκης και σήμερα είναι κάτι χειροπιαστά πραγματικό, η ιδεολογία που γενικά δεσπόζει είναι ένα μίγμα σταλινικού κρατισμού και σοσιαλδημοκρατικού ταξικού συμφιλιωτισμού αραιωμένο με μεγάλες ποσότητες μικροαστικού εθνικιστικού λαϊκισμού. Τα ανέκδοτα του Ζίζεκ, η οντολογία του συμβάντος του Μπαντιού, και οι υπογραφές στήριξης της Μπάτλερ ή της Σάσκια Σάσεν δε χρησιμεύουν παρά ως καρυκεύματα για να χωνεύεται ευκολότερα από τους αριστερούς υποψήφιους διδάκτορες ή πανεπιστημιακούς καθηγητές αυτή η ιδεολογία, και να αναπαράγεται αποενοχοποιημένα η κυριαρχία της[14]. Αρκεί, όμως, να ξύσουμε λίγο κάτω από τα post-modern φιλοσοφικά κλισέ ή τους αφόρητους μελοδραματισμούς, για να αντιληφθούμε ότι όσα πράγματι ιδεολογικά πρεσβεύει ένας μέσος οπαδός της αριστεράς-με-άλφα-κεφαλαίο είναι πολύ λιγότερο εκλεπτυσμένα και φανερώνουν πολύ λιγότερο ανεπτυγμένη κριτική σκέψη απ’ ό,τι αυτά που σήμερα πρεσβεύει ένας μέσος Κνίτης. Μπροστά π.χ. στα περισσότερα από όσα γράφονται στον ιστότοπο iskra ή στο left.gr τα γραπτά του Στάλιν και του Δημητρόφ μοιάζουν με διαμάντια της πολιτικής σκέψης: τουλάχιστον στα τελευταία αναγνωριζόταν ακόμα η ύπαρξη αγεφύρωτων ταξικών αντιθέσεων και η έννοια του κράτους εξακολουθούσε να αποτελεί ένα πρόβλημα, όχι τον αυτονόητο όρο κάθε δυνατής λύσης. Παρ’ όλα αυτά, η μήτρα αμφότερων είναι πράγματι κοινή. Γι’ αυτό και οι πιο σοβαροί, οι λιγότερο κυνικοί (και ασφαλώς, οι περισσότερο αφελείς), από τους θεωρητικούς της αριστεράς του κράτους είναι εκείνοι που επικαλούνται ευθέως τις ιδεολογικές παρακαταθήκες του Στάλιν και του Δημητρόφ, ιδίως για τα διαταξικά, «λαϊκά μέτωπα», τη στάση απέναντι στους μικροαστούς και στο μεσαίο κεφάλαιο, την οικειοποίηση του εθνικισμού (ή όπως οι ίδιοι προτιμούν του «πατριωτισμού»), τη διάκριση ανάμεσα σε μια αριστερή και μια επαναστατική κυβέρνηση[15]. Κι εδώ γίνονται ορατά κάποια από τα γενεαλογικά ίχνη της αριστεράς του κράτους, τα οποία ενώ φαίνονται να είναι προφανή, σπάνια εξετάζεται η ιδιαιτερότητα της ιστορικής υφής τους.

Παρά τις μεγάλες μεταξύ τους διαφορές, ο σταλινισμός και η σοσιαλδημοκρατία είχαν ως κοινό παρονομαστή το γεγονός ότι ήταν ρεύματα αντεπαναστατικά εντός του εργατικού κινήματος, ότι εξέφρασαν την άρνηση της επανάστασης μέσα στην ίδια την επανάσταση ως ιστορική διαδικασία. Ο αντεπαναστατικός τους χαρακτήρας δεν οφείλεται μονάχα στο ότι αναχαίτισαν ή κατέστειλαν μια σειρά από επαναστατικές τάσεις και απόπειρες, αλλά και στο ότι συνέβαλαν σε σημαντικό βαθμό στη διαμόρφωση του σύγχρονου κράτους, προπάντων στο σκέλος των τεχνολογιών διαχείρισης και διευρυμένης αναπαραγωγής της εργασιακής δύναμης. Θα μπορούσαμε να συνοψίσουμε τους μετασχηματισμούς του κράτους από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά λέγοντας ότι είναι μετασχηματισμοί που κατέτειναν στη συγκρότηση ενός κράτους κατάλληλου να οργανώνει την πραγματική υπαγωγή της ζωντανής εργασίας στο κεφάλαιο, να διαπλάθει, δηλαδή, εκ των προτέρων, τα σώματα των προλεταρίων ως αντικείμενα υπό εκμετάλλευση. Χάρη σε αυτούς τους μετασχηματισμούς, οι ολοκληρωτικές τάσεις που ενυπάρχουν σε κάθε μορφή, ακόμα και την πιο δημοκρατική, του καπιταλιστικού κράτους άρχισαν να βγαίνουν στο προσκήνιο και να κρυσταλλώνονται ως πτυχές μιας αυτονόητης κανονικότητας. Το κράτος δε χρειαζόταν πια να εξαπολύει μαζικούς διωγμούς. Αντίθετα, χωρίς καν να τεθεί σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, αποκτούσε ως πάγιο, κανονικό του χαρακτηριστικό την πολεμική επαγρύπνηση έναντι του εσωτερικού εχθρού: η εγγραφή του προλεταριάτου στην ισχύουσα πολιτική διάταξη, η πολιτική αναγνώρισή του ως κοινωνικής δύναμης, ήταν και μια διαδικασία κατάτμησης σε ομάδες ιδιαίτερων συμφερόντων, αποδιοργάνωσης, καθολικού καθημερινού ελέγχου, πειθάρχησης και προληπτικής καταστολής. Αν εξακολουθεί να μοιάζει παράξενο το ότι τα τελευταία χρόνια στις προλεταριακές εξεγέρσεις τα γραφεία προνοιακών υπηρεσιών ή εύρεσης εργασίας καθώς και τα δημόσια μέσα μαζικής μεταφοράς γίνονται στόχος επιθέσεων είναι γιατί έχουμε μάθει να παραβλέπουμε ότι η κατασταλτική όψη της κρατικής παρέμβασης ήταν πάντοτε παρούσα σε όλες αυτές τις μορφές μέριμνας για την παραγωγή και κυκλοφορία του εμπορεύματος-εργασιακή δύναμη. Οι σοσιαλδημοκρατικές και ο σταλινικές γραφειοκρατίες επινόησαν, δοκίμασαν με επιτυχία στην πράξη, και προσέφεραν, ως υλοποιημένη συλλογική γνώση, στο οπλοστάσιο του κράτους μια πληθώρα νέων τρόπων πολιτικό-αστυνομικής διαχείρισης και κοινωνικού ελέγχου της ζωντανής εργασίας. Χωρίς αυτήν τη γενναιόδωρη συνεισφορά, ο καπιταλισμός σήμερα θα ήταν πιθανόν πολύ πιο ασταθής, ενώ εκείνες οι στρατηγικές ταξικής καθυπόταξης, με τη μετατροπή του κράτους σε μια πολεμική μηχανή για την απαξίωση της ζωντανής εργασίας, που εφαρμόστηκαν από τη δεκαετία του 1970 και συνήθως αποδίδονται με τους όρους «νεοφιλελευθερισμός» και «ορντοφιλελευθερισμός» (Ordoliberalismus), θα ήταν αδιανόητες. Η αριστερά του κράτους αποτελεί καρπό της σοσιαλδημοκρατίας και του σταλινισμού από αυτήν κυρίως την άποψη.

Κι οι ίδιοι, όμως, οι μετασχηματισμοί του κράτους επέδρασαν καταλυτικά στη σοσιαλδημοκρατία και τον σταλινισμό. Όπως είχε πολύ εύστοχα περιγράψει, ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του 1970 ο Νίκος Πουλαντζάς, ένας μαρξιστής στοχαστής το όνομα του οποίου σήμερα, κατά τρόπο ειρωνικό, χρησιμοποιείται ως σημείο αναφοράς για τους απολογητές της αριστεράς του ελληνικού κράτους (όπως συμβαίνει με το όνομα της Λούξεμπουργκ για τους απολογητές της αριστεράς του γερμανικού κράτους), οι αναδιαρθρώσεις του κεφαλαίου και η συνεπαγόμενη ενίσχυση των οικονομικών λειτουργιών του κράτους, της παρεμβατικότητάς του ως εγγυητή για την ομαλή παραγωγή και κυκλοφορία του εμπορεύματος-εργασιακή δύναμη, επέφεραν δραστικές αλλαγές στην αντιπροσωπευτική δημοκρατία. Πριν, ήταν το κοινοβούλιο που διατηρούσε τον ρόλο του εκφραστή των συμφερόντων των υποτελών κοινωνικών τάξεων μέσω των κομμάτων που αντιπροσώπευαν αυτές τις τάξεις. Η νομιμοποίηση του κράτους έναντι του προλεταριάτου κρινόταν στα κοινοβουλευτικά έδρανα, ήταν υπόθεση της νομοθετικής εξουσίας. Εφεξής, αυτός ο ρόλος, της οργάνωσης της συναίνεσης, θα μονοπωλούνταν από την εκτελεστική εξουσία και την κρατική διοίκηση: «Η διοίκηση δεν είναι πια ο μηχανισμός που, με κάποιες πρωτοβουλίες ή αντιστάσεις, ήταν κυρίως επιφορτισμένος με την εκτέλεση της πολιτικής γραμμής. Η κρατική γραφειοκρατία, κάτω από την επιβολή των κορυφών της εκτελεστικής εξουσίας, γίνεται όχι μόνο ο τόπος, αλλά και ο πρωτουργός της εκπόνησης της κρατικής πολιτικής»[16]. Τα πολιτικά κόμματα, με τη σειρά τους, ιδίως τα λεγόμενα κόμματα εξουσίας, και αυτό ισχύει και για τα σοσιαλδημοκρατικά και για τα κομμουνιστικά κόμματα που είχαν βρει μια σχετικά σταθερή θέση στο κεντρικό πολιτικό σκηνικό και ενίοτε (όπως π.χ. στην Ιταλία) διεκδικούσαν, δια της κοινοβουλευτικής οδού, την πολιτική εξουσία, από «τόποι όπου διαμορφώνεται η πολιτική και καταστρώνονται οι συμβιβασμοί και οι συμμαχίες με βάση λίγο ή πολύ συγκεκριμένα προγράμματα», από «οργανισμοί που διατηρούν ουσιαστικούς δεσμούς αντιπροσώπευσης με τις κοινωνικές τάξεις», έτειναν να γίνουν «πραγματικοί ιμάντες μεταβίβασης των αποφάσεων της εκτελεστικής εξουσίας». Στην προγενέστερη δημοκρατική μορφή του καπιταλιστικού κράτους, τα κόμματα «παρέμεναν βασικά δίκτυα διαμόρφωσης της πολιτικής ιδεολογίας και της συναίνεσης». Στον «αυταρχικό κρατισμό», που κατά τον Πουλαντζά αποτελεί τη νεώτερη δημοκρατική μορφή του καπιταλιστικού κράτους, «η νομιμοποίηση μετατοπίζεται προς τα δημοψηφισματικά και καθαρά χειραγωγικά κυκλώματα (μέσα ενημέρωσης) που κυριαρχούνται από τη διοίκηση και την εκτελεστική εξουσία»[17]. Αν πάρουμε τοις μετρητοίς όσα γράφονται στην τελευταία πρόταση, ίσως να κατανοήσουμε καλύτερα γιατί σήμερα η αριστερά του ελληνικού κράτους καταφεύγει σε ένα δημοψήφισμα όπου το δίλημμα αφορά διαφορετικές εκβάσεις της ίδιας τεχνικής διαδικασίας διαπραγμάτευσης ανάμεσα σε κράτη, με το πολιτικό πλαίσιο της διαπραγμάτευσης να τίθεται εκτός δημόσιας διαβούλευσης.

Χωρίς στρατούς, εκτός και εναντίον

Ο ΣΥΡΙΖΑ και ο περίγυρός του, το ισπανικό PODEMOS, και το γερμανικό κόμμα Die Linke, διαφέρουν σε πάρα πολλά σημεία από τα σοσιαλδημοκρατικά και σταλινικά κόμματα. Οι σημαντικότερες, ωστόσο, διαφορές έχουν να κάνουν ακριβώς με τους δεσμούς αντιπροσώπευσης της εργατικής τάξης, και αντίστροφα με τη σχέση προς το κράτος. Τα κόμματα της «Αριστεράς» δεν είναι μαζικά κόμματα, ούτε κόμματα που έχουν οργανικές σχέσεις με το εργατικό κίνημα. Δε συγκροτούνται μέσα στην ταξική πάλη, αλλά πλάι σε, και πάνω από αυτήν: μπροστά από το κοινοβούλιο, ενόψει εκλογικών αναμετρήσεων. Είναι εκλογικοί μηχανισμοί και ταυτόχρονα τείνουν να εμφανιστούν ως κόμματα εξουσίας, ή λειτουργούν, από την ίδρυσή τους, ως προσομοιώσεις των κομμάτων εξουσίας. Οι γραφειοκρατίες που τα διοικούν αντί να προέρχονται από το εσωτερικό του εργατικού κινήματος ή να έχουν αναδειχθεί μέσα από κοινωνικούς αγώνες, για να αυτονομηθούν σε δεύτερο χρόνο ασκώντας την πολιτική ως επάγγελμα, είτε έχουν, από την αρχή, δεσμούς με την κρατική διοίκηση (επαγγελματίες πολιτικοί, εκλεγμένοι σε διάφορα επίπεδα του κράτους) είτε εμφανίζονται, από την αρχή, ως φορείς μιας εναλλακτικής πρότασης κρατικής διαχείρισης, αποκτώντας τη συνοχή τους στη βάση της προοπτικής της διακυβέρνησης ή της συμμετοχής στη διακυβέρνηση. Δεν προδίδουν τίποτα, σε σχέση με τους προλετάριους στους οποίους απευθύνονται ως κομμάτι της εκλογικής μάζας, ακόμα κι αν αθετήσουν ορισμένες από τις προεκλογικές τους υποσχέσεις, γιατί εκ προοιμίου τοποθετούνται στο πεδίο της κρατικής διοίκησης, όχι ως εκπρόσωποι της εργατικής τάξης αλλά ως υποψήφιοι κρατικοί λειτουργοί που θα ενσωματώσουν και θα ελέγξουν καλύτερα το πόπολο που από κάτω διαμαρτύρεται, «ζητάει», «διεκδικεί», «πιέζει». Εξού και η τόσο έντονη έμφαση στη λαϊκή ή εθνική «ενότητα», στην αποκατάσταση του «διαρρηγμένου κοινωνικού ιστού», στην επιστροφή στην ομαλότητα: ο κ. Τσίπρας, όπως και ο κ. Iglesias ηγούνται κομμάτων που είναι ιμάντες μεταβίβασης της εκτελεστικής εξουσίας, μηχανισμοί που συντονίζουν και διευθετούν την κρατικοποίηση των κοινωνικών αγώνων, όχι ως έκφραση του κοινωνικού στο πολιτικό, αλλά ως προβολή του πολιτικού στο κοινωνικό. Η αριστερά του κράτους δεν είναι αυτό που παλιότερα προσδιοριζόταν τοπολογικά ως αριστερά, αν και αποτελεί, αναμφισβήτητα, απόφυση της σοσιαλδημοκρατίας και του σταλινισμού. Αποτελεί το ιστορικό προϊόν της μετάλλαξης των σοσιαλδημοκρατικών και σταλινικών κομμάτων καθώς το καπιταλιστικό κράτος μετασχηματιζόταν, και εξακολουθεί να μετασχηματίζεται, σε ένα κράτος ελέγχου και διαρκούς ταξικού πολέμου, σε συνδυασμό με την ανάδυση διαταξικών μπλοκ μέσα στους ίδιους τους κοινωνικούς αγώνες, την αποσύνθεση της εργατικής ταυτότητας, τις διαδοχικές ήττες του εργατικού κινήματος στις ανεπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες, τη συντριβή, τέλος, και την ενσωμάτωση της Νέας Αριστεράς και των ιστορικών αριστερών αντιπολιτεύσεων στα ΚΚ, μετά τη δεκαετία του 1960.

Το δεύτερο κομμάτι του ορισμού της αριστεράς του κράτους, που μόλις προσπαθήσαμε να δώσουμε, σηκώνει μεγάλη κουβέντα. Και είναι οπωσδήποτε απαραίτητη, ως και επείγουσα, μια τέτοια αποτίμηση: πρέπει να δούμε πώς και γιατί ήδη από τη δεκαετία του 1970, με την πτώση των δικτατοριών στον ευρωπαϊκό Νότο συγκροτούνται, σε επίπεδο δρόμου, συμμαχίες ανάμεσα στο προλεταριάτο, τη μικροαστική τάξη και τμήματα ακόμα του μεγάλου κεφαλαίου, πώς και γιατί στον πρόσφατο κύκλο αγώνων ο εθνικισμός της μικροαστικής τάξης έδωσε από ένα σημείο και μετά τον τόνο στις μαζικές εκδηλώσεις εναντίωσης των ευρωπαίων προλεταρίων, πώς και γιατί ο διεθνής μαοϊσμός, ο διεθνής τροτσκισμός, η παλιά οργανωμένη αυτονομία βρέθηκαν να μετράνε τα συντρίμμια τους ή να σπεύδουν να βρουν μια θέση υπό τη σκιά κομμάτων τύπου ΣΥΡΙΖΑ, πώς και γιατί, αυτήν την ώρα, με το «Ναι» στο δημοψήφισμα συντάσσεται δημόσια η πλειοψηφία του οργανωμένου εργατικού κινήματος στην ελλάδα (η ΓΣΕΕ, το ΕΚΘ, η ΟΤΟΕ), μαζί με κάποιους αφιονισμένους πολεμοχαρείς αστούς, και με το «Όχι» ένα διόλου ευκαταφρόνητο ποσοστό αφεντικών[18], μαζί με πολλούς απελπισμένους προλεταρίους. Σκοπός, όμως, του κειμένου αυτού δεν είναι να θίξει όλα αυτά τα ζητήματα, παρά μόνο έμμεσα.

Εκεί που θέλουμε, προς το παρόν, να εστιάσουμε είναι στην ιδιοσυστασία της αριστεράς του κράτους, ως τμήματος, οιονεί ή ενεργού, της κρατικής διοίκησης. Πολλοί σύντροφοι και συντρόφισσες του α/α χώρου, του μόνου πολιτικού περιβάλλοντος στο οποίο σήμερα μπορεί κανείς να ακούσει κάτι που να διαθλά, χωρίς να εξουθενώνει μέσα σε ένα κυκεώνα από κοινοτοπίες και ζωτικά ψέματα, την ένταση και το βάθος των εμπειριών ταξικής αντιπαράθεσης που συσσωρεύτηκαν από το 2007 ως το 2012, πιστεύουν ότι είναι αρκετό να υπογραμμιστεί η λέξη «διαχείριση» ώστε να χαραχθεί μια ευδιάκριτη διαχωριστική γραμμή από τον ΣΥΡΙΖΑ και τους δορυφόρους του, που προσδιορίζονται, σχεδόν αντανακλαστικά, ως ο υπαρκτός αστερισμός της σύγχρονης ελληνικής σοσιαλδημοκρατίας. Σχεδόν ποτέ δε γίνεται αντιληπτή η ουσιώδης διαφορά της αριστεράς-με-άλφα-κεφαλαίο, της αριστεράς ως φράξιας του ελληνικούς κράτους, από την αριστερά ως τοπολογικό προσδιορισμό, από τα ιστορικά κόμματα της σοσιαλδημοκρατίας, του σταλινισμού, και τα θραύσματά τους. Η χρόνια απουσία μιας θεωρητικής κουβέντας για το κράτος, η εμμονή σε μια απλουστευτική άποψη που εμφανίζει το κράτος ως μια εξωτερική δύναμη καταναγκασμού, και όχι ως μια κοινωνική σχέση και μια θεσμική υλικότητα, που επικαλύπτει και ορίζει το πεδίο του πολιτικού, φαίνεται, εδώ ακριβώς, πόσο σοβαρές συνέπειες έχει. Γιατί σήμερα η «διαχείριση» του ελληνικού καπιταλισμού δεν είναι μόνο διάσωση, εν μέσω μιας παρατεταμένης κρίσης, ενός πλέγματος κοινωνικών σχέσεων ή των τρόπων με τον οποίους αυτές οι σχέσεις διαρθρώνονται. Είναι, επίσης, και αναδιάρθρωση, συνέχιση της αναδιάρθρωσης των εκμεταλλευτικών σχέσεων, απαξίωση της ζωντανής εργασίας, καθώς και μετασχηματισμός του καπιταλιστικού κράτους σε ένα κράτος εγγυητή των γενικών όρων της καπιταλιστικής παραγωγής μέσω του διαρκούς, αυτήν τη φορά, ταξικού πολέμου και της καθυπόταξης του πλεονάζοντος πληθυσμού, της αντιμετώπισής του άλλοτε ως αντικειμένου ανοιχτά αστυνομικής μεταχείρισης και άλλοτε ως στόχου τεχνοκρατικών πολιτικών ελέγχου, ζωνοποίησης, επιλεκτικής ανθρωπιστικής ανακούφισης και συστηματικού αποκλεισμού. Η διαχείριση, σήμερα, είναι και διαχείριση των στρατοπέδων συγκέντρωσης για τους παρανομοποιημένους μετανάστες, των ποικίλων ειδικών αστυνομικών σωμάτων για την καταστολή των περιθωριοποιημένων προλεταρίων, των μυριάδων εκλεπτυσμένων τεχνολογιών κοινωνικού ελέγχου για όσες και όσους πρέπει να μάθουν να πουλάνε αποτελεσματικά τους εαυτούς τους για να επιβιώσουν. Το κρίσιμο δεν είναι να στιγματιστεί ο ΣΥΡΙΖΑ ως κόμμα διαχείρισης, γενικώς και αορίστως, αλλά να διατηρήσει το πιο μαχητικό κομμάτι του προλεταριάτου την αυτοτέλειά του από, και να οξύνει την εναντίωσή του σε, κάθε επιχείρηση διάσωσης-διαχείρισης του ελληνικού καπιταλισμού, είτε έχει το πάνω χέρι η δεξιά είτε η αριστερά του κράτους.

Οι συντρόφισσες και οι σύντροφοι από τον α/α χώρο που συντάχθηκαν με το «Όχι» στο δημοψήφισμα το οποίο επέλεξε, αιφνιδιαστικά και μάλλον τυχοδιωκτικά, να κάνει η αριστερά του ελληνικού κράτους, για να επιλύσει μια σύγκρουση ανάμεσα σε δύο διαφορετικά, στις τεχνικές τους λεπτομέρειες, σενάρια συνέχισης της αναδιάρθρωσης του κεφαλαίου στην ελλάδα, κρατούν αυτήν τη στάση ακριβώς επειδή εντάσσουν τους εαυτούς τους στο πιο μαχητικό τμήμα του προλεταριάτου και επειδή επιδιώκουν να διευρύνουν τους δεσμούς τους μέσα σε αυτό το τμήμα. Ίδιο είναι και το κίνητρο εκείνων των συλλογικοτήτων του α/α χώρου που υιοθετούν μια αντιΕΕ πολιτική γραμμή, αποφασίζοντας έτσι να τοποθετηθούν σε ορισμένα κομβικά ερωτήματα που τίθενται στον δημόσιο λόγο, έτσι μάλιστα όπως αυτά τίθενται, κατά τρόπο ώστε να προϋποθέτουν μόνο κράτη και κόμματα-φράξιες της κρατικής διοίκησης ως φορείς των νοητών απαντήσεων (ποιος, τι είδους υποκείμενο είναι αυτό που θα αποφασίσει την έξοδο από την ΕΕ.; Και αυτή η έξοδος τίνος πάλι πράξη θα είναι; Της «χώρας»; Του «ελληνικού λαού»; Όπου και να στρέψουμε αυτόν τον κόμπο, έτσι όπως αρθρώνεται, μόνο από κράτη ή κόμματα που διοικούν κράτη μπορεί να κοπεί). Κάθε πολιτική στάση, ακόμα και αν μπορεί να αποδειχθεί ότι είναι εσφαλμένη, πρέπει να κρίνεται και με βάση τα κίνητρα που την υποκινούν. Αν δεν το κάναμε αυτό, θα έπρεπε να τσουβαλιάσουμε συντρόφισσες και συντρόφους που παίρνουν σοβαρά όσα πιστεύουν, και αγωνίζονται για την ανατροπή των εκμεταλλευτικών σχέσεων σε ενεστώτα χρόνο, με τους ψηφοθήρες ηγέτες π.χ. της ΑΝΤΑΡΣΥΑ, ή τους επαγγελματίες αγύρτες της αριστεράς του ΣΥΡΙΖΑ, που αντιμετωπίζουν κάθε κινητοποίηση ως ευκαιρία ανέξοδων δημαγωγικών επιδείξεων[19]. Αλλά το γεγονός ότι αυτή η πολιτική στάση σήμερα συνοδεύεται, όλο και συχνότερα, από μια ρητορική του τύπου «όποιος δεν είναι μαζί μας, παίζει το παιχνίδι της αστικής αντεπανάστασης» αποτρέπει τόσο την αμοιβαία ισότιμη κριτική όσο και τον αναστοχασμό για το τι έχει μέχρι τώρα γίνει, τι μπορεί σήμερα να γίνει, και τι θα μπορούσε, αύριο, να αρχίσει να γίνεται. Η αξιοποίηση, επίσης, ενός μιλιταριστικού φαντασιακού, όπου στη θέση του επαναστατικού κόμματος τοποθετείται ένας επαναστατικός στρατός, το μόνο που υπόσχεται είναι μια επανάληψη καταστροφικών πρακτικών, πέρα από το ότι αποτελεί ένδειξη μια άκριτης οικειοποίησης ορισμένων από τα χειρότερα χαρακτηριστικά της πάλαι πότε ελληνικής άκρας αριστεράς.

Η αριστερά του κράτους σήμερα φαίνεται να κυριαρχεί συντριπτικά στο κομμάτι εκείνο του δημόσιου χώρου που διανοίχθηκε από τους αγώνες της προηγούμενης περιόδου. Τείνει, επίσης, να δώσει τον τόνο και στο μικρότερο εκείνο κομμάτι, τη μη κρατική δημόσια σφαίρα από εγχειρήματα έμπρακτης αμφισβήτησης του υπάρχοντος που αναδύθηκε μετά τον Δεκέμβρη του 08 και αναπτύχθηκε όταν η ταξική αντιπαράθεση είχε οξυνθεί τόσο ώστε να προκληθεί κρίση του ίδιου του κράτους. Η αποχή από το δημοψήφισμα είναι μια χειρονομία που, ενώ όλα φαίνεται να περιστρέφονται γύρω από δύο αντιπαρατιθέμενες αστικές επιλογές συντριβής της τάξης μας και περαιτέρω εξαθλίωσης των ζωών μας, υπερασπίζεται κάπως την εμπειρία συνάντησης, μέσα στους αγώνες, υποκειμένων που δεν είναι, ούτε μπορούν να γίνουν, κόμματα ή κράτη: μεταναστών, επισφαλών προλεταρίων, προλεταρίων που αμφισβητούν την ίδια την υπόστασή τους, σωμάτων που κινούνται πέρα από την κανονικότητα για την οποία έχουν διαπλαστεί. Μια τέτοια χειρονομία ομολογουμένως δε μπορεί να αποβεί ένα εναλλακτικό πολιτικό σχέδιο. Αυτό ακριβώς, όμως, της προσδίδει τη σημασία της, εδώ και τώρα, ως λιγότερο εσφαλμένης επιλογής. Όχι μόνο γιατί όλα θα κριθούν στο δρόμο, αλλά και γιατί δεν πρέπει να υποχωρήσουμε από την έμπρακτη κριτική, που έχει ήδη γίνει στο δρόμο, της πολιτικής ως άθλιας τέχνης προσαρμογής στην αθλιότητα του υπάρχοντος.

Lenorman

03/07/15

[1] Π. Κοσμάς, «Ούτε ‘υπογραφή’ ούτε ‘κρίση λόγω αδιεξόδου’, αλλά συνειδητό σχέδιο ρήξης!», στον ιστότοπο: http://rproject.gr/article/oyte-ypografi-oyte-krisi-logo-adiexodoy-alla-syneidito-shedio-rixis.

[2] «Ξυδάκης: Ενώπιον της ιστορίας του ο ελληνικός λαός», στον ιστότοπο: http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=22767&subid=2&pubid=64208311.

[3] Π. Παπακωνσταντίνου, «Δημοψήφισμα: Επτά κρίσιμες μέρες», στον ιστότοπο: http://kommon.gr/i/286-epta-krisimes-meres-petros-papakonstantinou.

[4] Θ. Καρτερός, «Αυτός ο κόσμος, ο μικρός, ο μέγας», στον ιστότοπο: https://left.gr/news/aytos-o-kosmos-o-mikros-o-megas.

[5] «Τσίπρας: Ο ελληνικός λαός θα σταθεί στο ύψος της ιστορίας του και θα πει το μεγάλο όχι», στον ιστότοπο: http://www.alterthess.gr/content/tsipras-o-ellinikos-laos-tha-stathei-sto-ypsos-tis-istorias-toy-kai-tha-pei-megalo-ohi.

[6] Έτσι, με αυτήν τη λέξη κλείνει το άρθρο του! Θ. Καρτερός, «Αυτός ο κόσμος», ό.π. (σημ. 2).

[7] Χρησιμοποιούμε αυτόν τον πλεονασμό, γιατί όταν ένας ανώνυμος σχολιαστής στον Ριζοσπάστη μίλησε για «παρατημένες νύφες», αναφερόμενος στη στάση της ΑΝΤΑΡΣΥΑ μετά τις εκλογές, τέθηκε ζήτημα «αγοραίων επιχειρημάτων» (βλ. την απάντηση του γραφείου τύπου της ΑΝΤΑΡΣΥΑ στον ιστότοπο: <http://antarsya.gr/node/2934>. Πράγματι, αυτή η κριτική είναι σωστή. Επίσης ορθό θα ήταν να θυμίσει κανείς στους αρθρογράφους του Ριζοσπάστη ότι μάλλον η πιο θλιβερή παρατημένη νύφη των τελευταίων χρόνων είναι το ίδιο το μεταπολιτευτικό ΚΚΕ, σε σχέση με το ελληνικό κράτος, αφού πια έχουν παρέλθει οι μέρες όπου η κ. Παπαρήγα μπορούσε να εξέρχεται από το Μέγαρο Μαξίμου και να καταγγέλλει το εξεγερμένο προλεταριάτο στη βάση σεναρίων συνωμοσίας, όπως έκανε το 2008, παίζοντας με εντυπωσιακή προθυμία το ρόλο της υπεύθυνης καθεστωτικής δύναμης. Γι’ αυτό είναι καλύτερο, μιλώντας για τη στάση των περισσότερων από τα στελέχη της ΑΝΤΑΡΣΥΑ ή για τις διάφορες πολιτικές, δημοσιογραφικές και ακαδημαϊκές «μούρες» που απαρτίζουν τον ευρύτερο περίγυρό της, να μιλάμε για «προσωρινά παρατημένους γαμπρούς». Αυτό είναι και πιο μετριοπαθές (αφού αναγνωρίζει την προσωρινότητα αυτής της κατάστασης), και πιο ταιριαστό στο είδος αρρενωπότητας που δίνει τον τόνο στον σύγχρονο ελληνικό λαϊκό πολιτισμό, όπου πάντα υπάρχει, ως ελκυστής των ροών συναισθηματικής ενέργειας, ένας macho άνδρας ο οποίος κλαίγεται γιατί μια, εξ ορισμού αχάριστη, υποψήφια νύφη τον παράτησε.

[8] Κ. Μάρκου, « ‘Ναι’ ο Μιχαλολιάκος, βαθύ ‘Όχι’ η ανατρεπτική Αριστερά», στον ιστότοπο: http://prin.gr/?p=7653.

[9] Γ. Δραγασάκης, «[09/09/2012]Συνέντευξη στην εφημερίδα Τύπος της Κυριακής: Ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να συνεχίσει πιο εντατικά τη βίαιη ωρίμανσή του», στον ιστότοπο: http://www.dragasakis.gr/sinedeuxis.php?id=839.

[10] Η συνεχής επίκληση π.χ. των αυτοκτονιών εν μέσω κρίσης από το συριζαίϊκο κύκλωμα προπαγάνδας είναι ένα τυπικό τέτοιο παράδειγμα. Ο θάνατος χρησιμοποιείται ως αφορμή για πολιτική σπέκουλα. Με την ίδια επιπολαιότητα αντιμετωπίζεται και η πιο ακραία ιστορική εμπειρία μαζικής θανάτωσης στην μέχρι σήμερα ιστορία, η Shoah. Για πολλούς αριστερούς μπορεί κανείς να μιλάει, με την ίδια άνεση που ρουφάει το καλαμάκι στον καφέ του, για «ολοκαύτωμα» στην υγεία και την παιδεία ή να απεικονίζει, όπως έκανε ένας βουλευτής των ΑΝΕΛ, την είσοδο του Άουσβιτς με την επιγραφή «μένουμε Ευρώπη», χωρίς να αναλογίζεται ότι στο Άουσβιτς συνέβη κάτι για το οποίο το λιγότερο που θα έπρεπε καμιά/εις σήμερα να κάνει είναι είτε να σκεφτεί σοβαρά πώς αυτό έγινε δυνατό να συμβεί στην «πολιτισμένη Δύση», είτε να βγάζει το σκασμό, αν αδυνατεί να σκεφτεί τίποτα άλλο πέρα από τον ΕΝΦΙΑ, τον Πούτιν και τη νοσταλγικά ακτινοβολούσα δραχμή.

[11] Θα πρέπει να θυμίσουμε ότι ο Βαρουφάκης και ο Λαπαβίτσας έγιναν μεγάλοι και τρανοί μέσα σε αυτόν τον ιδεολογικό βούρκο. Ένας άλλος, σήμερα κάπως ξεχασμένος, αστέρας, που το 2010 μεσουρανούσε στα πάνελ του ΣΥΡΙΖΑ, καθώς και της ΑΝΤΑΡΣΥΑ, είναι ο αποτυχημένος εθνοσωτήρας Καζάκης, ο άνθρωπος που όταν έγινε η στραβή στην Κύπρο έγραφε ότι οι κυπριακές τράπεζες έκλεισαν γιατί τα «αρπακτικά της ευρωζώνης» τις είχαν βάλει στο μάτι, λόγω της ανάπτυξης των δραστηριοτήτων τους εκτός ΕΕ (βλ. το άρθρο του «Γιατί έγινε η δήμευση των καταθέσεων στην Κύπρο;», στον ιστότοπο: http://dimitriskazakis.blogspot.gr/2013/03/blog-post_18.html.

[12] Κ. Μαραγκός, «Καμιά ακύρωση του δημοψηφίσματος. Όχι μέχρι το τέλος! Προλεταριακή άμυνα στο αστικό σαμποτάζ!», στον ιστότοπο: https://avantgarde2009.wordpress.com/2015/07/01/%CE%BA%CE%B1%CE%BC%CE%AF%CE%B1-%CE%B1%CE%BA%CF%8D%CF%81%CF%89%CF%83%CE%B7-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%B4%CE%B7%CE%BC%CE%BF%CF%88%CE%B7%CF%86%CE%AF%CF%83%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%BF%CF%82-%CE%BF%CF%87%CE%B9/. Η Κομμουνιστική Επαναστατική Δράση, μέλος της οποία είναι ο Κ. Μαραγκός, θα ήταν άδικο να παρουσιαστεί ως ένα κομμάτι ομαλά ενσωματωμένο στην αριστερά-με-άλφα-κεφαλαίο. Η αλήθεια είναι ότι σε πολλά ζητήματα βρίσκεται εγγύτερα προς ένα τμήμα του α/α χώρου. Απευθύνεται, παρόλα αυτά, προνομιακά στο κοινό του ΣΥΡΙΖΑ.

[13] Αυτό το δήλωσε ο τραγουδοποιός Θανάσης Παπακωνσταντίνου. Βλ το σχετικό ρεπορτάζ στον κεντρικό συριζαίϊκο ιστότοπο προπαγάνδας: https://left.gr/news/thanasis-papakonstantinoy-na-mi-lene-oi-apogonoi-mas-gia-toys-hestides-toy-2015.

[14] Πρέπει, εν προκειμένω, να σημειωθεί ότι αυτή η χρήση κάθε άλλο παρά εν αγνοία γίνεται των ριζοσπαστών μαρξιζόντων ή μεταμαρξιστών στοχαστών, αφού όλες/οι στηρίζουν αναφανδόν ΣΥΡΙΖΑ, στο όνομα των δημοκρατικών παραδόσεων της Ευρώπης (!!!). Όταν κατεβαίνουν, επίσης, στην πεζή πραγματικότητα των επίκαιρων ταξικών αντιπαραθέσεων συνήθως λένε πράγματα τόσο κοινότοπα και βλακώδη που κάλλιστα θα μπορούσε να τα πει και ο Τράγκας χωρίς παραπομπές στον Μάρξ, τον Χάιντεγκερ ή τον Φρόιντ. Ο πολύς Αλέν Μπαντιού π.χ. έχει κάνει την εξής εντυπωσιακή δήλωση σε ελληνίδα δημοσιογράφο: «Η Ευρώπη χρειάζεται ηγέτες όπως ο Ντε Γκωλ», βλ. τη συνέντευξή του στην Αλεξία Κεφαλά της Καθημερινής [02/02/2014] στον ιστότοπο: <http://www.kathimerini.gr/751749/article/proswpa/geyma-me-thn-k/alen-mpantioy-h-eyrwph–xreiazetai-hgetes-opws-o-nte-gkwl>.

[15] Αναφερόμαστε εδώ στα πρώην μέλη του ΚΚΕ που συσπειρώνονται γύρω από τον Εργατικό Αγώνα. Μολονότι οι θεωρίες που υποστηρίζουν είναι ανοιχτά σταλινικές, τα κείμενά τους, σε αντίθεση με τη συντριπτική πλειοψηφία των κειμένων που δημοσιεύονται στα αριστερά διαδικτυακά φόρα, φανερώνουν μια κάποια σοβαρή διανοητική εργασία, έχουν αρχή, μέση και τέλος, συνοχή, και πληρούν μερικά στοιχειώδη κριτήρια ορθολογικότητας. Πάσχουν επίσης σε πολύ μικρότερο βαθμό από το σύνδρομο του «επαναστατικού ψέματος».

[16] Ν. Πουλαντζάς, Το κράτος, η εξουσία, ο σοσιαλισμός, μετάφραση: Γ. Κρητικός, Αθήνα: Θεμέλιο, 1984, σελ. 322-323 (η υπογράμμιση στο πρωτότυπο).

[17] Ν. Πουλαντζάς, Το κράτος, ό.π., σελ. 330 (η υπογράμμιση στο πρωτότυπο).

[18] Στην πρώτη δημοσκόπηση για το δημοψήφισμα, που δημοσίευσε η Εφημερίδα των Συντακτών, το 46% των επιχειρηματιών και το 52% των ελεύθερων επαγγελματιών τάσσονταν με το «Όχι». Βλ. «Ψηφίζουν ‘Όχι’ στην πρόταση των θεσμών», στον ιστότοπο: https://www.efsyn.gr/arthro/psifizoyn-ohi-stin-protasi-ton-thesmon.

[19] Αξίζει εδώ να θυμηθούμε ότι την περίοδο που ο ελληνικός φασισμός έκανε μαζικά την εμφάνισή του στους δρόμους των ελληνικών πόλεων, και ιδίως της Αθήνας, πραγματοποιώντας εκατοντάδες επιθέσεις σε μετανάστες εργάτες μέσα σε λίγους μόνο μήνες, οι άνθρωποι αυτοί μιλάγανε για «παρασυρμένο λαό», θέλοντας, ακόμα και μπροστά στον πραγματικό πια κίνδυνο του εκφασισμού, να δημαγωγήσουν χυδαία ενώπιον του εθνικού ακροατηρίου. Αν εξαρτιόταν απ’ αυτούς ο αντιφασιστικός αγώνας, τώρα οι Ναζί θα είχαν κυριαρχήσει πολύ άνετα σε κάθε γειτονιά. Ευτυχώς, στη βάση της ΑΝΤΑΡΣΥΑ (αν μπορούμε να μιλάμε για «βάση», και όχι απλά για «κοινό») υπήρξαν πολλοί που κατανόησαν τη σοβαρότητα της κατάστασης, σε αντίθεση με όσα ανεκδιήγητα έλεγε δημόσια η ηγεσία τους (με εξαίρεση το ΣΕΚ και την ΟΚΔΕ-Σπάρτακος). Στην αριστερά του ΣΥΡΙΖΑ δεν είχαν χρόνο για τέτοιες περισπάσεις, ούτε στη βάση, ούτε στην ηγεσία τους. Αργότερα, αφού οι εγχώριοι φασίστες αντιμετωπίστηκαν κυρίως από άλλους, η ηγεσία της ΑΝΤΡΑΣΥΑ, και οι συνδαιτυμόνες της από το ‘κόμμα Λαφαζάνη’ σκέφτηκαν πως ήρθε η ώρα να αποδείξουν τα αντιφασιστικά τους φρονήματα, όχι στην ελλάδα, αλλά … στην ουκρανία, υποστηρίζοντας ακροδεξιούς πολέμαρχους, όπως ο Μοζγκοβόι, και βαφτίζοντάς τους, μέσα από μια σωρεία αποσιωπήσεων και εσκεμμένων ψευδών, «αληθινούς αντιφασίστες» και περίπου «κομμουνιστές» (!!!).