Προχθές το απόγευμα έγινε έξω από το βιβλιοπωλείο “Ευριπίδης” στο Χαλάνδρι μια κινητοποίηση του ΣΥΒΧΑ και αλληλέγγυων συντρόφων της Ρ. Η Ρ. αποτελεί τυπική περίπτωση απόλυσης στην Ελλάδα της σκληρής αναδιάρθρωσης των μνημονίων. Δούλευε στο βιβλιοπωλείο αυτό για έξι χρόνια και το αφεντικό του “Ευριπίδη” την έδιωξε την Παρασκευή 19/7 για δύο λογους: γιατί ήταν “ακριβη” γι’αυτόν και γιατί είναι ενεργό μέλος του σωματείου. Το αφεντικό, που είναι βέβαια “εναλλακτικός” και άτομο “της κουλτούρας και του πολιτισμού”, την έχει κοπανήσει για μερικές μέρες ώστε να μην ενοχληθεί από όλη αυτή τη φασαρία και να μη στεναχωρηθεί βλέποντας το μαγαζί του άδειο από πελάτες και περικυκλωμένο από αλληλέγγυους προλετάριους, που επικοινωνούν στους δυνητικούς πελάτες του τι κάνει στις εργαζόμενες που εκμεταλλεύεται για να αυξήσει την κερδοφορία του.
Στη “συζήτηση” που έγινε ανάμεσα σε μέλη του σωματείου και αλληλέγγυους με την αντικαταστάτρια του αφεντικού και το ρουφιάνο υπάλληλο/προιστάμενο, ο οποίος αρχικά είχε το θράσος να σκίσει το κείμενο που μοιραζόταν στους άλλους υπαλλήλους, αποδεικνύοντας τη φασιστική νοοτροπία του, ακούστηκαν διάφορα ωραία, ότι θα ήταν καλύτερα να “βάλουμε τους αλληλέγγυους στην αποθήκη” κτλ. Αλλά θα ασχοληθούμε με το πιο σημαντικό από όσα ακούστηκαν κατά τη γνώμη μας. Η αντικαταστάτρια του “λούη” αφεντικού είπε ότι “η απόλυση της Ρ. ήταν αναγκαία για την επιβίωση της επιχείρησης”.
Ο φετιχισμός του κεφαλαίου (δηλαδή η μόνη έγκυρη πραγματικότητα) μας επιβάλει να αναρωτηθούμε: Λέει αλήθεια ή ψέματα; Όντως θα έκλεινε ο “Ευριπίδης” αν δεν απέλυε σήμερα τη Ρ. και αύριο την κάθε εργαζόμενη που γουστάρει; Η απάντηση είναι αντικειμενικά όχι. Όχι, γιατί ο “Ευριπίδης” άνοιξε μέσα στην κρίση κι άλλο μαγαζί και μάλιστα στην Κηφισιά και παρότι είχε να αντιμετωπίσει τον ανταγωνισμό του πάμπλικ που άνοιξε πρόσφατα στο χαλάνδρι. Η ερώτηση όμως που μας αναγκάζει η κυρίαρχη καπιταλιστική ιδεολογία να απαντήσουμε είναι λάθος στη βάση της. Όταν το αφεντικό λέει ότι δεν μπορεί να “επιβιώσει”, δεν εννοεί την επιβίωση όπως εμείς. Το αφεντικό δεν επιβιώνει με τα κέρδη του όπως εμείς με το μισθό μας. Ο μισθός είναι το “καλάθι των εμπορευμάτων” που χρειαζόμαστε για να μπορούμε να ξαναπάμε την άλλη μέρα στη δουλειά. Τα λεφτά που βγάζει το αφεντικό από την εκμετάλλευση μας έχουν διαφορετική λειτουργία από το μισθό μας, είναι κεφάλαιο. Κεφάλαιο σημαίνει ότι τα λεφτά του πρέπει να γίνονται συνεχώς περισσότερα ώστε να μπορεί να “επιβιώσει” ως κεφάλαιο, δηλαδή να μεγεθυνθεί, να βγάζει από το χρήμα του ολοένα και περισσότερο χρήμα.
Το ερώτημα δεν είναι πόσο άπληστος είναι το αφεντικο του κάθε “Ευριπίδη”. Το ερώτημα είναι γιατί να μην απολύσει την κάθε εργαζόμενη του, που παίρνει μισθό ένα αστρονομικό ποσό 700-800 ευρώ, όταν μπορεί στη θέση της να πάρει μια άλλη με 480 ευρώ; (κάτι που στην περίπτωση της Ρ. είχε ήδη κάνει ο πονηρός, εναλλακτικός και πρώην χίπης αφεντικός του Ευριπίδη και είχε φροντίσει φυσικά να εκπαιδεύσει την καινούργια υπάλληλο η Ρ. πριν την απολύσει). Γιατί να μην αυξήσει την υπεραξία που παράγεται από τις εργαζόμενες του, γιατί να μην ανοίξει και ένα μαγαζί ακόμη; Γιατί να αφήσει τον τομέα της κουλτούρας και του πολιτισμού στα χέρια του “μεγάλου” καπιταλιστή πάμπλικ ( ο οποίος έτσι κι αλλιώς έχει τους πιο φτηνούς εργαζόμενους); Γιατί να μην ευημερήσει κι αυτός ένας μικρός και “ποιοτικός” καπιταλιστής που “κάνει καλά τη δουλειά του” και του δίνεται χώρος τώρα μέσα στην κρίση που κλείνουν τα άλλα μικρά κεφαλαιάκια να χωθεί στα πόδια των μεγάλων; Αν δε θέλουμε να πέσουμε στην ηθική αντιμετώπιση των πραγμάτων, η απάντηση είναι: Πράγματι, γιατί όχι;
Το κεφάλαιο έχει το δικό του δίκιο από την πλευρά του και μεις οι προλετάριοι και προλετάριες το δικό μας δίκιο. Δεν υπάρχει “αλήθεια”, υπάρχει μια μάχη που δίνεται συνεχώς ανάμεσα σ’αυτά τα “δίκια” και ποτέ δεν πρόκειται να τελειώσει όσο το κεφάλαιο παραμένει κεφάλαιο και εμείς παραμένουμε εργαζόμενοι, δηλαδή, “φορείς εργασιακής δύναμης”, “μεταβλητό κεφάλαιο”.
Ο μόνος λόγος στη συγκεκριμένη περίπτωση να μην απολύσει τελικά ο “μπουχός” αφεντικό του Ευριπιδη τη Ρ. είναι να φοβηθεί το συσχετισμό. Να ξέρει ότι θα χάσει πολλά λεφτά στην περίοδο λίγο πριν ανοίξουν τα σχολεία, να ξέρει ότι το όνομα του στην πιάτσα των ευαίσθητων πελατών-αναγνωστών θα αμαυρωθεί και άρα θα χάσει και μελλοντικά λεφτά (εχτές, από ότι μάθαμε, πολλοί περαστικοί είπαν: αφού είναι έτσι ΔΕΝ ΞΑΝΑΠΑΤΑΜΕ στον Ευριπίδη), να ξέρει ότι αν βάλει κάτω το excelάκι του που εμπιστεύεται πιο πολύ κι από τον εαυτό του, αυτό θα του απαντήσει ότι καλύτερα είναι να ξαναπροσλάβει τη Ρ., κι ας είναι μέλος του σωματείου, κι ας κάνει απεργίες, να ξέρει γενικότερα, δηλαδή, ότι “καλύτερα να μη μπλέξει μ’αυτούς”. Και να κάνει ότι έκανε και την προηγούμενη φορά που πήγε να απολύσει μια συνάδελφο της Ρ. Να αναγκαστεί να την ξαναπροσλάβει γιατί με βάση τους συσχετισμούς αυτό θα είναι πλέον το “συμφέρον” του. Το αποτέλεσμα λοιπόν θα κριθεί από αυτή τη μάχη, και δεν είναι σίγουρο ποιο θα είναι. Εξαρτάται από πολλούς παράγοντες πόσο μπορεί να το τραβήξει το “μικρό” κεφάλαιο του “Ευριπίδη” που ολοένα και μεγαλώνει από την εκμετάλλευση της Ρ. και των συναδέλφων της.
Οι περισσότερες όμως προλετάριες και προλετάριοι που απολύονται δεν είναι μέλη του σωματείου. Φεύγουν με σκυφτό το κεφάλι και ψάχνουν αλλού για δουλειά με 480 ευρώ πλέον. Γιατί τόσο κοστολογεί πια το τομάρι μας το κεφάλαιο. Για όλες αυτές και όλους αυτούς, για όλους μας, λοιπόν, δεν πρέπει να εστιάζουμε στον κάθε καπιταλιστή και το πόσο άπληστος είναι. Στη φάση που βρισκόμαστε δεν πρέπει να περιμένουμε τίποτα άλλο, από τη συνέχιση και την ένταση του πολέμου εναντίον μας. Κι αν υπάρχει περίπτωση να βγούμε εμείς κερδισμένοι από τον πόλεμο αυτό, θα είναι μόνο αν ο εχθρός που πολεμάμε γίνει το κεφάλαιο συνολικά, το κεφάλαιο σαν κοινωνική σχέση. Η κατάργηση της εκμετάλλευσης, η κατάργηση του κοινωνικού μας ρόλου, είναι η μόνη κατάσταση που μπορούμε σήμερα να πούμε ότι είναι “νίκη”.
