Αναδημοσίευση από το blaumachen

Τα «κοινά» ως προγραµµατική µορφή της θεωρίας

Το ζήτηµα της «ανάκτησης», της «αποπερίφραξης», της «επανοικειοποίησης» ή/και της παραγωγής των «κοινών», και της συγκρότησής τους ως µιας µορφής «κοινωνικής δύναµης» απέναντι στο κεφάλαιο, µέσα από την αυτοοργάνωση και την αυτοδιαχείριση, την «άµεση δηµοκρατία» και την «αλληλέγγυα και συνεργατική οικονοµία», τίθεται σήµερα µε επιτακτικό τρόπο από διάφορες σκοπιές, και µε διαφορετικό πολλές φορές σηµαινόµενο,¹ µέσα στο κίνηµα. Η παραγωγή και η διαχείριση των «κοινών» παρουσιάζεται όχι µόνο ως η «απάντηση των από κάτω στην κρίση», δηλαδή σαν ένα ζωτικό ζήτηµα που αφορά στην επιβίωση των προλετάριων, αλλά και ως πολιτικό πρόταγµα. Με ιδεολογικούς όρους αυτό σηµαίνει πως δεν παρουσιάζεται πλέον µόνο ως «εναλλακτισµός», δηλαδή ως αυτό που το κίνηµα της αντιπαγκοσµιοποίησης συνόψιζε στο σύνθηµα «ένας άλλος κόσµος είναι εφικτός», αλλά παρουσιάζεται από κάποια κοµµάτια του κινήµατος και ως το περιεχόµενο της επανάστασης της τρέχουσας περιόδου.

Στο πλαίσιο αυτό αποδίδεται στα «κοινά» µια εγγενής αντικαπιταλιστική δυναµική, καθώς θεωρείται ότι παράγουν, εδώ και τώρα, µια κοινωνική µορφή οργάνωσης πέρα από το κεφάλαιο. Όπως εµφατικά αναφέρει ο υπότιτλος της έκδοσης Commons vs Crisis, «η έξοδος από την κρίση, τον καπιταλισµό και κάθε ετερονοµία περνάει µέσα από τον αγώνα για τα κοινά».²

Η ρητορική αυτή, περί εθελούσιας «εξόδου» από τον ασφυκτικό εναγκαλισµό του κεφαλαίου, µετατοπίζει το κέντρο βάρους από την επαναστατική προοπτική στην οικοδόµηση µιας «εναλλακτικής κοινωνίας» εντός του καπιταλισµού, σαν να µπορεί να συνυπάρξει ο «µη-καπιταλισµός» µε τον καπιταλισµό. Μοιάζει σαν η επανάσταση, νοούµενη ως η κατάργηση των τάξεων και όλων των διαχωρισµών και των µεσολαβήσεων, να είναι πια µια παρωχηµένη ιδέα που πρέπει να την εγκαταλείψουµε ή ένα αδύνατο πλέον ενδεχόµενο. Έτσι η επανάσταση µπορεί να υποκατασταθεί µε τη διεύρυνση και τη δικτύωση των «ρωγµών» που παράγονται διαρκώς µε τη µορφή εναλλακτικών εγχειρηµάτων αυτοοργάνωσης ως αντίσταση των από κάτω στην καταπίεση και την εκµετάλλευση που επιβάλλει το κεφάλαιο. Σύµφωνα µε αυτή την οπτική, αρκεί οι ρωγµές να πολλαπλασιαστούν για να κλονιστεί και να καταρρεύσει το καπιταλιστικό οικοδόµηµα, θάβοντας µια για πάντα «κάθε ετερονοµία» στα συντρίµµια του.

Continue reading →

Αναδημοσίευση από blaumachen

Η έκρηξη της Τουρκίας θέτει επιτακτικά την ανάγκη να κοιτάξουμε πιο προσεκτικά τι συμβαίνει, τι παράγεται, ποια είναι τα νέα όρια που παράγονται στην περίοδο που ονομάσαμε εποχή των ταραχώνκαι πώς θα ξεπεραστούν. Ο συνδυασμός των γεγονότων της Σουηδίας με την Τουρκία, η συνάντηση τους στο χρόνο επικυρώνει την ύπαρξη δύο δυναμικών της ταξικής πάλης που κινούνται με σχετική αυτονομία. Δεν μπορούμε να παραβλέπουμε ότι η αναμενόμενη συνάντηση αυτών των πρακτικών δεν προβλέπεται να είναι ευχάριστη καθώς θα θέσει το ζήτημα των σχέσεων δύο παραγόμενων «υποκειμένων» τα οποία δεν έχουν κοινό ορίζοντα στη δραστηριότητα τους προς το παρόν. Το επίδικο όμως από τη σκοπιά της επανάστασης είναι πώς θα παραχθεί από την αναμενόμενη συνάντηση τους το αναγκαίο ξεπέρασμα τους, η μετατροπή του αγώνα σε λήψη κομμουνιστικών μέτρων ενάντια στο κεφάλαιο, δηλαδή σε αμφισβήτηση όλων των κοινωνικών ρόλων που συγκροτούν την κοινωνία, σε κομμουνιστικοποίηση.

Υπάρχει ακόμη μια τρίτη δυναμική που είναι τα διεκδικητικά κινήματα γύρω από το μισθό που λαμβάνουν χώρα κυρίως στην περιφέρεια που ενσωμάτωσε ο ιστορικός νεοφιλελευθερισμός στη διεθνοποιημένη συσσώρευση, στην Κίνα και τη νοτιοανατολική Ασία, αλλά ακόμη δεν προκύπτει από τις εξελίξεις η συνάντηση αυτής της δυναμικής με τις υπόλοιπες. Υπάρχει και μια τέταρτη δυναμική που αφορά την εξέλιξη των αντιφάσεων στα λατινοαμερικανικά κράτη που κατόρθωσαν να ενσωματώσουν την αντίσταση στο νεοφιλελευθερισμό μέσα στο κράτος (η Χιλή αποτελεί σημαντική εξαίρεση, το κίνημα της κατασκευασμένης κοινωνικής κατηγορίας «νεολαία», εντάσσεται περισσότερο στις δυναμικές των ταραχών). Αυτή η τέταρτη δυναμική είναι ακόμη περισσότερο αυτόνομη προς το παρόν, παρότι μπορεί να μας απασχολήσει ειδικά στην Ελλάδα στο μέλλον. Εδώ θα ασχοληθούμε με τις δύο πρώτες.

Από τη μία πλευρά έχουμε τη σειρά ταραχών «των αποκλεισμένων», και από την άλλη πλευρά εμφανίζεται από το 2011 μια σειρά ταραχών στην οποία το σημαντικό στοιχείο σε ότι αφορά τη σύνθεση είναι ότι εμπλέκονται και τα λεγόμενα «μεσαία στρώματα», και ο «δημοκρατικός» λόγος τους συγκροτεί τα κινήματα που παράγονται. Οι ταραχές των αποκλεισμένων λαμβάνουν χώρα σε κράτη που βρίσκονται ψηλά στην καπιταλιστική ιεραρχία. Αντίθετα οι ταραχές στις οποίες κυριαρχεί ο δημοκρατικός ορίζοντας που συγκροτεί πολιτικά τα μεσαία στρώματα και μορφοποιεί τα κινήματα «των πλατειών», συμβαίνουν κυρίως σε κράτη της δεύτερης ζώνης και στις «αναδυόμενες οικονομίες». Το γεγονός ότι ένα κράτος που δεν ανήκει σ’ αυτές τις ζώνες, η Ισπανία, περιλαμβάνεται σ’ αυτήν την ομαδοποίηση είναι στοιχείο που δείχνει ότι η κρίση επικυρώνει την υπονόμευση αυτής της διαστρωμάτωσης που λάμβανε χώρα ήδη κατά την εξέλιξη αυτού του κύκλου συσσώρευσης (από την κρίση της δεκαετίας του 1970 μέχρι περίπου το 2008). Ο πολύ σκληρός πυρήνας (ΗΠΑ-Γερμανία) δεν έχει ακόμη ενταχθεί στις δυναμικές αυτές. Το κίνημα Occupy Wall Street παρότι έδωσε το όνομα του στη δεύτερη δυναμική που εξετάζουμε, εντάσσεται μόνο περιφερειακά σε αυτή: πρόκειται για κίνημα ακτιβιστών (όπως άλλωστε και το Blockupy στη Γερμανία), όχι για μαζικό κίνημα, όπως της Ισπανίας, της Ελλάδας, το κίνημα της «αραβικής άνοιξης» και το κίνημα της Τουρκίας.

Οι ριζικά αποκλεισμένοι από το επίσημο κύκλωμα παραγωγής υπεραξίας (αυτός είναι ο τρόπος ενσωμάτωσης τους στην καπιταλιστική κοινωνία: ενσωμάτωση δια του αποκλεισμού) δεν αρθρώνουν λόγο, μόνος λόγος τους οι λεηλασίες και η καταστροφή. Δεν διεκδικούν, είναι γι’ αυτούς ήδη δεδομένο ότι δεν έχει νόημα (αλλιώς θα το έκαναν), γνωρίζουν ήδη ότι το κράτος δε θα τους ενσωματώσει, αλλά θα επιδιώξει να τους διαχειριστεί ως πλεονάζοντα πληθυσμό και στο βαθμό που η κρίση/αναδιάρθρωση που λαμβάνει χώρα από το 2008 περικόπτει περαιτέρω τις «κοινωνικές δαπάνες», γνωρίζουν πολύ καλά ότι αυτή η διαχείριση γίνεται ολοένα και περισσότερο κατασταλτική. Στην πραγματικότητα ασφυκτιούν μέσα σε μια «φυλακή χωρίς κάγκελα» (όταν δεν έχεις λεφτά ούτε για να φύγεις από τη γειτονιά σου, και όπου και να περπατάς σε στριμώχνει συνεχώς η αστυνομία, είσαι φυλακή). Μέσα στη «φυλακή» αυτή οι σχέσεις κοινότητας μεταξύ τους δεν μπορούν να τους βγάλουν από τη μιζέρια και σε κάποιο βαθμό εντάσσονται στην παράλληλη ανταλλακτική οικονομία, το μικροέγκλημα δηλαδή σε άτυπους θεσμούς στους οποίους αναπαράγεται μια σκληρή καταπιεστική ιεραρχία (για να μη μιλήσουμε για τη θέση των γυναικών). Έτσι, επιτίθενται στη φυλακή τους, επιτίθενται σε όλους τους κρατικούς θεσμούς που αντιλαμβάνονται ότι τους ορίζουν ως φυλακισμένους για μια ζωή, αμφισβητώντας την ώρα της εξέγερσης και τους κοινωνικούς ρόλους τους μέσα στη «φυλακή» τους.

Τα μεσαία στρώματα εξεγείρονται γιατί είναι μεσαία στρώματα υπό κατάρρευση (Ελλάδα, Ισπανία) ή γιατί δεν αφήνονται να συγκροτηθούν ως τέτοια (αραβική άνοιξη) ή γιατί καταστέλλονται και συμπιέζονται πολύ περισσότερο από όσο τους αντιστοιχούσε πριν την κρίση (Τουρκία), κάτι που δεν περιλαμβάνει μόνο το χαμηλότερο εισόδημα από αυτό που «θα έπρεπε» να έχουν, αλλά και όλες τις άλλες κοινωνικές σχέσεις, την εμπορευματοποίηση και περίφραξη του δημόσιου χώρου, το φύλο, την πολιτική ή την πολιτική/θρησκεία που στις περιπτώσεις των αραβικών χωρών είναι όψεις του ίδιου πράγματος, το φυλετικό ζήτημα κτλ. Το ζήτημα των μεσαίων στρωμάτων είναι θεωρητικά ανοικτό. Ο ίδιος ο ορισμός τους είναι ρευστός: Ο παραδοσιακός ορισμός των μεσαίων στρωμάτων αφορούσε τις κατηγορίες της μικρής ιδιοκτησίας μέσων παραγωγής και τα παραδοσιακά ατομικά επαγγέλματα (γιατρούς, δικηγόρους, συμβολαιογράφους κτλ.). Σήμερα όμως πώς μπορούν να οριστούν τα μεσαία στρώματα; Πλέον η διαστρωμάτωση τίθεται σε μεγάλο βαθμό μέσα στους μισθωτούς και τους αυτοαπασχολούμενους με «μπλοκάκια» (δηλαδή τους αυτοασφαλιζόμενους μισθωτούς), και γίνεται με βάση τη θέση στην ιεραρχία στην παραγωγική διαδικασία, το εισόδημα, την πρόσβαση στην πίστη κτλ. Και τότε οι μεγάλες μάζες των εξαθλιωμένων άνεργων, των εκ των πραγμάτων φτωχών νέων και των επισφαλών συμπιέζουν προς τα κάτω τη «στάθμη» του μεσαίου στρώματος, και επακόλουθα μειώνουν την πολιτική τους επιρροή στο κράτος.

Αυτές οι δύο δυναμικές, οι ταραχές των αποκλεισμένων και τα μαζικά κινήματα καταλήψεων δημόσιου χώρου στα οποία πρωταγωνιστούν αυτά τα ρευστά μεσαία στρώματα διασταυρώθηκαν μεταξύ τους το Φεβρουάριο του 2012 στην Ελλάδα (αλλά σ’ αυτήν την περίπτωση τα μεσαία στρώματα ήταν ήδη υπό κατάρρευση). Αυτή η διασταύρωση ήταν αποτέλεσμα των ιδιαιτεροτήτων της Ελλάδας, στην οποία εξάλλου πέρα από το Σύνταγμα το 2011 είχε συμβεί και ο «Δεκέμβρης του 2008». Οι ταραχές του Δεκέμβρη του 2008 όπως και οι ταραχές των φοιτητών στη Χιλή και στον Καναδά τοποθετούνται μέσα στο φάσμα πρακτικών ανάμεσα στις δύο αυτές δυναμικές. Σ’ αυτές τις ταραχές αναδύεται η «νεολαία» ως κατασκευασμένο κοινωνικό υποκείμενο που αποτελείται από εκείνους και εκείνες που βρίσκουν όλες τις πόρτες κλειστές, που δεν πρόκειται να ανέβουν τη σκάλα της κοινωνικής ανόδου, αλλά που δεν είναι δομικά αποκλεισμένοι όπως οι «ταραχοποιοί» της Στοκχόλμης και της Αγγλίας.

Τα ζητήματα που θέτει η επικαιροποίηση της εποχής των ταραχών που λαμβάνει χώρα στη Σουηδία και στην Τουρκία είναι σημαντικά:

Continue reading →

Ζητήσαμε και πήραμε την ακόλουθη εισήγηση από συζήτηση που έγινε εχθές 8/6 στον Αυτοδιαχειριζόμενο κοινωνικό χώρο της Αγίας Παρασκευής:

Από την πλευρά μου, θα ήθελα μόνο να εντοπίσω ορισμένα σημεία σε σχέση με τις προηγούμενες εισηγήσεις που πιστεύω ότι αξίζουν της προσοχής μας και θα μπορούσαν να αποτελέσουν αφορμές για συζήτηση ακόμα και μετά το τέλος της σημερινής εκδήλωσης.

Το πρώτο σημείο είναι η ιστορική ιδιαιτερότητα των τοπικών συνελεύσεων γειτονιάς, όπως αυτές προέκυψαν μετά το κίνημα των πλατειών, από το καλοκαίρι του 2011 και μετά. Ενώ υπάρχουν παραδείγματα τοπικών κινητοποιήσεων σε αστικό περιβάλλον από τη μεταπολίτευση και μετά (θα μπορούσαμε εδώ να θυμηθούμε π.χ. τις αντιδράσεις των κατοίκων του κοντινού Αμαρουσίου στην εγκατάσταση της “χαβούζας” το 1980), αυτές πάντοτε λάμβαναν χώρα με κάποια συγκεκριμένη αφορμή που αφορούσε συνήθως την ποιότητα ζωής στη συνοικία και στο προάστιο: περιβαλλοντική ρύπανση ή/και υποβάθμιση, αξιοποίηση ελεύθερων χώρων από τους κατοίκους κ.α. Η ίδια επισήμανση ισχύει σε γενικές γραμμές και για τις τοπικές κινητοποιήσεις σε μη αστικό περιβάλλον: Ακόμα και λίγο πριν τη μεταπολίτευση, υπάρχουν παραδείγματα σκληρών συγκρούσεων με τα σώματα ασφαλείας εξαιτίας ενός αναπτυξιακού πρότζεκτ μεγαλύτερης κλίμακας που επρόκειτο να τεθεί σε εφαρμογή ας θυμηθούμε το παράδειγμα της κινητοποίησης στην Πάχη Μεγάρων ήδη από τον Νοέμβριο του 1973, η οποία θεωρείται και η πρώτη κινητοποίηση με περιβαλλοντικό χαρακτήρα στην Ελλάδα. Στην περίπτωση των τοπικών συνελεύσεων που προέκυψαν από την πλατεία Συντάγματος, έχουμε συνελεύσεις γειτονιάς που βάζουν σαν στόχο την κατάργηση των μνημονιακών μέτρων και απαιτούν από το κράτος να τα αποσύρει. Είναι προφανές πιστεύω ότι βρισκόμαστε σε ένα άλλο επίπεδο διεκδίκησης πιο γενικό και γι’ αυτό πιο άμεσα πολιτικό από ό,τι τα συγκεκριμένα αιτήματα γύρω από την ποιότητα ζωής.

Continue reading →

Οι διαδηλωτές καθαρίζουν την πλατεία Ταξίμ το πρωί της Κυριακής 2 Ιουνίου

Δες το κείμενο “This is not about a park. It is about democracy” εδώ

Απόσπασμα από τη συνέντευξη “Για την τρέχουσα κρίση, την Ευρωζώνη και τους ταξικούς αγώνες στην Ελλάδα” που περιλαμβάνεται στο 6ο τεύχος του περιοδικού blaumachen:

[…] όλα τα στοιχεία που αποτελούσαν το όριο των αγώνων της περιόδου, που θα μπορούσαμε να τα συμπυκνώσουμε ως τον ορίζοντα ενός καπιταλισμού με πιο ανθρώπινο πρόσωπο, εμφανίζονται πλέον ως ηγεμονικά στο λόγο και τις πρακτικές αυτών των κινημάτων. Το κυριότερο στοιχείο είναι η άμυνα, η υπεράσπιση του ταξικού ανήκειν, στοιχείο που εμφανίζεται και συμπυκνώνεται σε μια λέξη που μπορεί να πάρει κάθε περιεχόμενο και γι’ αυτό έχει μεγάλο έλλειμμα περιεχομένου, τη «δημοκρατία». Δεν είναι καθόλου τυχαίο το γεγονός ότι σε κράτη με πολύ διαφορετικά επίδικα συγκρούσεων εμφανίστηκε μια κοινή μορφή, το (μη-)αίτημα για περισσότερη, αληθινή, ή άμεση «δημοκρατία». Το αίτημα αυτό δεν είναι αίτημα με την κλασική έννοια του όρου, ούτε όμως μπορεί να θεωρηθεί επαναστατικός ορίζοντας όσο καλή διάθεση κι αν έχει κανείς, όποια μετάφραση κι αν επιχειρήσει. Το pattern που εμφανίζεται σε πάμπολλες περιπτώσεις τα τελευταία χρόνια είναι η εισβολή ενός ετερόκλητου πλήθους στον δημόσιο χώρο, με λόγο που δεν εκφράζει τίποτα συνολικό αλλά «μεταφράζει» την κρίση, στην οποία βρίσκεται η ταξική σχέση στο επίπεδο της αναπαραγωγής των τάξεων, σε λόγο γύρω από την αντίφαση που παράγεται ως κυρίαρχη σε μια συγεκριμένη συγκυρία. Αυτή η αντίφαση είναι άλλη για κάθε κράτος, ή έστω για ομάδες κρατών που συγκροτούνται ως ομάδες στις οποίες η αναδιάρθρωση έχει σχε- τικά κοινή χρονικότητα. Η «δημοκρατία» είναι το πασπαρτού με το οποίο συνεννοούνται όλοι οι αγωνιζόμενοι, η λέξη κλειδί αυτής της «μετάφρασης». Η «δημοκρατία» είναι λόγος αμυντικός απέναντι στη δεύτερη φάση της αναδιάρθρωσης αλλά ταυτόχρονα είναι και λόγος που μπορεί να εκφράσει το περιεχόμενο της αντεπανά- στασης που κυοφορείται στον τρέχοντα κύκλο. Είναι ο κατεξοχήν λόγος των μεσαίων στρωμάτων που είτε διαλύονται και υποβαθμίζονται βίαια στην περίπτωση των ανεπτυγμένων κρατών, είτε δεν αφήνονται να συγκροτηθούν ως τέτοια, δηλαδή να αποκτήσουν την κοινωνική σταθερότητα και την προοπτική ανόδου που απαιτεί εξ ορισμού η ύπαρξή τους στην περίπτωση κρατών υποδεέστερων στην καπιταλιστική ιεραρχία που όμως έχουν υψηλή οικονομική μεγέθυνση.

Continue reading →

Από το PRIMA PORTA

What is austerity, and how is it to be combatted? Should it be combatted at all? 

We who oppose austerity find ourselves in an impossible bind: by protesting the cuts, we unwittingly prolong the hegemony of the wage relation, validating the promise of patriarchal domesticity, liberal democracy, and all the other sad fictions of postwar capitalism. Yet the misery of austerity is real and present; for many of us, death is already the condition of life – witness the slow frittering of the Greek proletariat, for example (or that of East Oakland, or North Philly). Only a fool – a bourgeois – would welcome further cuts. The question is rather this: with what reality-image should we oppose the dream-image of a capitalist future? If not the wage relation, then what?

Continue reading →

By Nathan Brown (από Lana Turner)

In the first chapter of Le Réveil de l’Histoire, Alain Badiou takes up a question often posed about his work: its relation to Marxism. He relates an exchange with Antonio Negri at the 2009 conference on “The Idea of Communism,” in which Negri took him as an example of those who claim to be communists without even being Marxists— to which Badiou replied that this was better than being Marxist without even being communist. What is at stake in this exchange is not so much the relation of Badiou to Marxism, nor of Negri to communism, as the present relation between Marxism and communism. This is what I want to address at the prompting of Badiou’s invigorating book.

For Badiou, “genuine Marxism” is “the organized knowledge of the political means required to undo existing society and finally realize an egalitarian, rational figure of collective organization for which the name is communism.” He proposes this definition against a Marxism that consists in assigning a determinate role to the economy and the social contradictions that derive from it. This is an economistic or vulgar Marxism at which, Badiou argues, stock brokers and the advisors of politicians are at least as adept as the theoreticians who espouse it.

Continue reading →

Η διεκδίκηση δεν δομεί πια μια σχέση με το κεφάλαιο η οποία εμπεριέχει την ικανότητα του προλεταριάτου να βρει μέσα του την ίδια του τη βάση, την ίδια του τη συγκρότηση, την ίδια του την πραγματικότητα, πάνω στο θεμέλιο μιας εργατικής ταυτότητας την οποία επιβεβαίωνε η αναπαραγωγή του κεφαλαίου μέσα στις συγκεκριμένες ιστορικές διαδικασίες της. Το προλεταριάτο αναγνωρίζει το κεφάλαιο σαν τον λόγο ύπαρξής του, σαν την ίδια του την ύπαρξη ορθωμένη απέναντί του, σαν τη μοναδική αναγκαιότητα της δικής του ύπαρξης. Το προλεταριάτο βλέπει εφεξής την ύπαρξή του ως τάξης να αντικειμενοποιείται στην αναπαραγωγή του κεφαλαίου σαν κάτι που του είναι ξένο και που οδηγείται να το αμφισβητήσει.

Απόσπασμα από το άρθρο “Η τωρινή στιγμή” που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό SIC:

Με την κρίση του «φορντιστικού καθεστώτος συσσώρευσης» και το ξεπέρασμά του μέσα στην αναδιάρθρωση του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής στις δεκαετίες του 1970 και ’80, η μισθολογική διεκδίκηση γίνεται βαθμιαία, μέσα στη σχέση προλεταριάτου και κεφαλαίου, αθέμιτη και ακόμα «εκτός συστήματος». Το «μοίρασμα του πλούτου», εκτός από θεμελιωδώς συγκρουσιακό ζήτημα μέσα στον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής, έγινε και ταμπού.

Continue reading →