Αναδημοσιεύουμε το κείμενο David Adam «Η κριτική του Μαρξ στα σοσιαλιστικά σχήματα εργασιακού χρήματος και ο μύθος περί του προυντονικού χαρακτήρα του συμβουλιακού κομμουνισμού», που μετέφρασε και ανάρτησε στο διαδίκτυο η κολλεκτίβα εργασίας “Το Παγκάκι”.
Από τον πρόλογο της κολλεκτίβας εργασίας «Το Παγκάκι» στη μετάφραση διαφεύγει το γεγονός ότι η κριτική που ασκεί στο κείμενό του ο Adam στον Ντοβέ αφορά μια ιστορική διαμάχη για το ζήτημα της επαναστατικής μετάβασης, τη (μεταβατική) σοσιαλιστική κοινωνία και τη μορφή οργάνωσης της οικονομίας στη διάρκεια αυτής της περιόδου, και ό,τι αυτή συνεπάγεται (αξία, χρήμα, παραγωγή, κράτος, κ.λπ.).
Με άλλα λόγια, ήταν τελείως διαφορετικό το νόημα της αυτοδιαχείρισης όταν ο ορίζοντας της επανάστασης ήταν η νίκη του εργατικού κινήματος, και είναι διαφορετικό σήμερα, όταν η δυναμική της ταξικής πάλης δεν μεσολαβείται πια από την «εργατική ταυτότητα» αλλά εκφράζεται στις πλατείες και στις καταλήψεις ως αίτημα για “πραγματική δημοκρατία” (ή/και ως “αγανάκτηση”), και στις ταραχές χωρίς αιτήματα.
Το σημαντικό ωστόσο είναι ότι από τον πρόλογο απουσιάζει κάθε αναφορά σε αυτό το ζήτημα: του πώς φτάνουμε στην κομμουνιστική κοινωνία, σε μια αταξική κοινωνία πέρα από τον καπιταλισμό. Απουσιάζει δηλαδή κάθε έννοια επανάστασης ως ρήξης (ασχέτως του τι θα γίνει μετά). Είναι προφανές ότι η αυτοδιαχείριση δεν μπορεί να παίξει αυτόν το ρόλο (είτε ως προεικόνιση είτε ως “νησίδα”) εντός του καπιταλισμού, όπου κυριαρχεί η εμπορευματική παραγωγή.
Υπ’ αυτή την έννοια, κάθε συζήτηση για την αυτοδιαχείριση σήμερα είναι «ακαδημαϊκή» συζήτηση, εφόσον προς το παρόν, η αυτοδιαχείριση υπάρχει μόνο με τη μορφή κολλεκτιβών ή συνεταιρισμών, αλλά πάντοτε ως επιχειρήσεις που λειτουργούν εντός της αγοράς, όπου ο νόμος της αξίας βρίσκεται σε πλήρη ισχύ.
Απουσιάζει επίσης από τον πρόλογο κάθε προβληματική που αφορά τη σχέση κράτους και συνεργατικής/αλληλέγγυας οικονομίας (επ’ αυτού βλ. π.χ. «Ο Μαρξ για την αυτοδιαχείριση»), έλλειμμα που απηχεί τη γενικότερη τάση στον λόγο των υπέρμαχων της αυτοδιαχείρισης.
Μια ακόμα παρατήρηση: Στον πρόλογο της κολλεκτίβας εργασίας “Το Παγκάκι” αποδίδεται συλλήβδην στη θεωρία της κομμουνιστικοποίησης η μομφή ότι διαστρεβλώνει τις θέσεις του Μαρξ. Αυτό σηκώνει πολλή κουβέντα που μένει να γίνει. Άλλωστε κάθε ανάγνωση του μαρξικού έργου είναι, κατά κάποιον τρόπο, «παρερμηνεία».
Εν ολίγοις, αυτή η κριτική δεν λαμβάνει υπόψη της: α) τις σημαντικές διαφοροποιήσεις που υπάρχουν εντός της τάσης της κομμουνιστικοποίησης, και β) την κριτική που ασκείται από τη θεωρία της κομμουνιστικοποίησης στην αυτοδιαχείριση μέσα στον τρέχοντα κύκλο αγώνων, στην παρούσα συγκυρία, δηλαδή στη δεύτερη φάση αναδιάρθρωσης του καπιταλισμού (ενδεικτικά βλ. blaumachen #6 και http://www.rebelnet.gr/articles/view/Self-organisation-is-the-first-act-of-the-revoluti) και όχι στις ιστορικές μορφές της αυτοδιαχείρισης.
Μ.
Πρόλογος της ελληνικής έκδοσης
Το κείμενο που ακολουθεί είναι του Ντέιβιντ Άνταμ (David Adam) και πρωτοδημοσιεύτηκε το 2013 στο marxisthumanistinitiative.org. Μεταφράστηκε, αρχικά, για να συζητηθεί στις εσωτερικές διαδικασίες της κολεκτίβας εργασίας «Το παγκάκι» και κατόπιν κρίθηκε σκόπιμο να εκτυπωθεί σε 1000 αντίτυπα στην τυπογραφική κολεκτίβα «Rotta»(www.rotta.espivblogs.net). Η δημοσιοποίησή του έχει έναν διπλό στόχο:
Αφενός να συμβάλλει στη βελτίωση των όρων για δημιουργικό δημόσιο πολιτικό διάλογο. Ένας δημόσιος διάλογος ο οποίος για να κριθεί αποτελεσματικός είναι απαραίτητο να υπάρχει ανεπτυγμένος, σε ικανοποιητικό βαθμό, ένας κοινός κώδικας επικοινωνίας. Όταν συζητάμε για έννοιες όπως μισθωτή εργασία, χρήμα, αλλοτρίωση, κέρδος, φετιχισμός του εμπορεύματος, κομμουνισμός, αυτοδιαχείριση θα πρέπει τουλάχιστον σε αδρές γραμμές να αναφερόμαστε στα ίδια πράγματα. Η διασαφήνιση αρκετών εξ αυτών των αφηρημένων, πλην όμως θεμελιακών εννοιών, μέσα από αυτό το συνοπτικό κείμενο στάθηκε η κύρια αφορμή για να επιλεγεί η μετάφρασή του. Σε καμία περίπτωση σκοπός της δεν είναι η αποκατάσταση της «απόλυτης αλήθειας» του Μαρξ από την κατά τα άλλα υπαρκτή διαστρέβλωση των θέσεών του από την τάση της Κομμουνιστικοποίησης, ούτε η προβολή ενός λεπτομερούς σχεδίου μέτρησης του χρόνου εργασίας σε μια μετακαπιταλιστική κοινωνία.
Αφετέρου να σταθεί ως ευκαιρία να διασαφηνιστούν κάποιες θέσεις μας. Η συζήτηση για τις μετακαπιταλιστικές αυτόνομες κοινωνίες που προτάσσουμε, οφείλει να μη μένει σε μια στείρα-φιλοσοφική-ακαδημαϊκή αναζήτηση μεταξύ μυημένων. Με βάση το πώς αντιλαμβανόμαστε την κοινωνία στην οποία τα διάφορα συλλογικά της όργανα –συνελεύσεις παραγωγικών μονάδων, γειτονιών κ.λπ.– είναι αυτά που θα αποφασίζουν όλα τα θέματα που αφορούν τη λειτουργία και την οργάνωσή της, καλούμαστε να αναζητήσουμε τις ενέργειες και τις συμπορεύσεις που θα μας οδηγήσουν σε αυτήν. Καλούμαστε να σταθμίσουμε ποια ζητήματα είναι πρωτεύουσας σημασίας και να μην περιοριστούμε σε φιλονικίες γύρω από ζητήματα ελάσσονας σημασίαςόπως το αν το σύστημα διανομής της μελλοντικής κοινωνίας θα είναι κολεκτιβιστικό, κομμουνιστικό ή ποιος θα είναι ο ακριβής συνδυασμός τους. Για εμάς, ως κολεκτίβα εργασίας, μείζονα σημασία έχει η ανάπτυξη εκείνης της κινηματικής κουλτούρας και των θεσμών που θα μπορούν να υποστηρίξουν μια κοινωνική-πολιτική οργάνωση η οποία να εντάσσει τους μεμονωμένους εργασιακούς χώρους και κοινότητες σε ευρύτερα, λειτουργικά οικονομικοπολιτικά σύνολα. Δεν θέλουμε απλά καλύτερες συνθήκες εργασίας, δεν θέλουμε απλά 10-100-1000άδες συνεργατικές, δεν θέλουμε να αρκεστούμε στην ονειροπόληση μιας μυθικής κοινωνίας όπου όλα θα ρυθμίζονται αυθορμήτως αρμονικά. Επιδιώκουμε το ριζοσπαστικό μετασχηματισμό αυτής εδώ της κοινωνίας σε μια κοινωνία χωρίς καταπίεση-εκμετάλλευση και την οποία αρχίζουμε να (χτι)ζουμε και προωθούμε εδώ και τώρα.
«Το παγκάκι» – Νοέμβρης 2013