Αναδημοσιεύουμε το κείμενο David Adam «Η κριτική του Μαρξ στα σοσιαλιστικά σχήματα εργασιακού χρήματος και ο μύθος περί του προυντονικού χαρακτήρα του συμβουλιακού κομμουνισμού», που μετέφρασε και ανάρτησε στο διαδίκτυο η κολλεκτίβα εργασίας “Το Παγκάκι”.

Από τον πρόλογο της κολλεκτίβας εργασίας «Το Παγκάκι» στη μετάφραση διαφεύγει το γεγονός ότι η κριτική που ασκεί στο κείμενό του ο Adam στον Ντοβέ αφορά μια ιστορική διαμάχη για το ζήτημα της επαναστατικής μετάβασης, τη (μεταβατική) σοσιαλιστική κοινωνία και τη μορφή οργάνωσης της οικονομίας στη διάρκεια αυτής της περιόδου, και ό,τι αυτή συνεπάγεται (αξία, χρήμα, παραγωγή, κράτος, κ.λπ.).

Με άλλα λόγια, ήταν τελείως διαφορετικό το νόημα της αυτοδιαχείρισης όταν ο ορίζοντας της επανάστασης ήταν η νίκη του εργατικού κινήματος, και είναι διαφορετικό σήμερα, όταν η δυναμική της ταξικής πάλης δεν μεσολαβείται πια από την «εργατική ταυτότητα» αλλά εκφράζεται στις πλατείες και στις καταλήψεις ως αίτημα για “πραγματική δημοκρατία” (ή/και ως “αγανάκτηση”), και στις ταραχές χωρίς αιτήματα.

Το σημαντικό ωστόσο είναι ότι από τον πρόλογο απουσιάζει κάθε αναφορά σε αυτό το ζήτημα: του πώς φτάνουμε στην κομμουνιστική κοινωνία, σε μια αταξική κοινωνία πέρα από τον καπιταλισμό. Απουσιάζει δηλαδή κάθε έννοια επανάστασης ως ρήξης (ασχέτως του τι θα γίνει μετά). Είναι προφανές ότι η αυτοδιαχείριση δεν μπορεί να παίξει αυτόν το ρόλο (είτε ως προεικόνιση είτε ως “νησίδα”) εντός του καπιταλισμού, όπου κυριαρχεί η εμπορευματική παραγωγή.

Υπ’ αυτή την έννοια, κάθε συζήτηση για την αυτοδιαχείριση σήμερα είναι «ακαδημαϊκή» συζήτηση, εφόσον προς το παρόν, η αυτοδιαχείριση υπάρχει μόνο με τη μορφή κολλεκτιβών ή συνεταιρισμών, αλλά πάντοτε ως επιχειρήσεις που λειτουργούν εντός της αγοράς, όπου ο νόμος της αξίας βρίσκεται σε πλήρη ισχύ.

Απουσιάζει επίσης από τον πρόλογο κάθε προβληματική που αφορά τη σχέση κράτους και συνεργατικής/αλληλέγγυας οικονομίας (επ’ αυτού βλ. π.χ. «Ο Μαρξ για την αυτοδιαχείριση»), έλλειμμα που απηχεί τη γενικότερη τάση στον λόγο των υπέρμαχων της αυτοδιαχείρισης.

Μια ακόμα παρατήρηση: Στον πρόλογο της κολλεκτίβας εργασίας “Το Παγκάκι” αποδίδεται συλλήβδην στη θεωρία της κομμουνιστικοποίησης η μομφή ότι διαστρεβλώνει τις θέσεις του Μαρξ. Αυτό σηκώνει πολλή κουβέντα που μένει να γίνει. Άλλωστε κάθε ανάγνωση του μαρξικού έργου είναι, κατά κάποιον τρόπο, «παρερμηνεία».

Εν ολίγοις, αυτή η κριτική δεν λαμβάνει υπόψη της: α) τις σημαντικές διαφοροποιήσεις που υπάρχουν εντός της τάσης της κομμουνιστικοποίησης, και β) την κριτική που ασκείται από τη θεωρία της κομμουνιστικοποίησης στην αυτοδιαχείριση μέσα στον τρέχοντα κύκλο αγώνων, στην παρούσα συγκυρία, δηλαδή στη δεύτερη φάση αναδιάρθρωσης του καπιταλισμού (ενδεικτικά βλ. blaumachen #6 και http://www.rebelnet.gr/articles/view/Self-organisation-is-the-first-act-of-the-revoluti) και όχι στις ιστορικές μορφές της αυτοδιαχείρισης.

Μ.

Πρόλογος της ελληνικής έκδοσης

Το κείμενο που ακολουθεί είναι του Ντέιβιντ Άνταμ (David Adam) και πρωτοδημοσιεύτηκε το 2013 στο marxisthumanistinitiative.org. Μεταφράστηκε, αρχικά, για να συζητηθεί στις εσωτερικές διαδικασίες της κολεκτίβας εργασίας «Το παγκάκι» και κατόπιν κρίθηκε σκόπιμο να εκτυπωθεί σε 1000 αντίτυπα στην τυπογραφική κολεκτίβα «Rotta»(www.rotta.espivblogs.net). Η δημοσιοποίησή του έχει έναν διπλό στόχο:

Αφενός να συμβάλλει στη βελτίωση των όρων για δημιουργικό δημόσιο πολιτικό διάλογο. Ένας δημόσιος διάλογος ο οποίος για να κριθεί αποτελεσματικός είναι απαραίτητο να υπάρχει ανεπτυγμένος, σε ικανοποιητικό βαθμό, ένας κοινός κώδικας επικοινωνίας. Όταν συζητάμε για έννοιες όπως μισθωτή εργασία, χρήμα, αλλοτρίωση, κέρδος, φετιχισμός του εμπορεύματος, κομμουνισμός, αυτοδιαχείριση θα πρέπει τουλάχιστον σε αδρές γραμμές να αναφερόμαστε στα ίδια πράγματα. Η διασαφήνιση αρκετών εξ αυτών των αφηρημένων, πλην όμως θεμελιακών εννοιών, μέσα από αυτό το συνοπτικό κείμενο στάθηκε η κύρια αφορμή για να επιλεγεί η μετάφρασή του. Σε καμία περίπτωση σκοπός της δεν είναι η αποκατάσταση της «απόλυτης αλήθειας» του Μαρξ από την κατά τα άλλα υπαρκτή διαστρέβλωση των θέσεών του από την τάση της Κομμουνιστικοποίησης, ούτε η προβολή ενός λεπτομερούς σχεδίου μέτρησης του χρόνου εργασίας σε μια μετακαπιταλιστική κοινωνία.

Αφετέρου να σταθεί ως ευκαιρία να διασαφηνιστούν κάποιες θέσεις μας. Η συζήτηση για τις μετακαπιταλιστικές αυτόνομες κοινωνίες που προτάσσουμε, οφείλει να μη μένει σε μια στείρα-φιλοσοφική-ακαδημαϊκή αναζήτηση μεταξύ μυημένων. Με βάση το πώς αντιλαμβανόμαστε την κοινωνία στην οποία τα διάφορα συλλογικά της όργανα –συνελεύσεις παραγωγικών μονάδων, γειτονιών κ.λπ.– είναι αυτά που θα αποφασίζουν όλα τα θέματα που αφορούν τη λειτουργία και την οργάνωσή της, καλούμαστε να αναζητήσουμε τις ενέργειες και τις συμπορεύσεις που θα μας οδηγήσουν σε αυτήν. Καλούμαστε να σταθμίσουμε ποια ζητήματα είναι πρωτεύουσας σημασίας και να μην περιοριστούμε σε φιλονικίες γύρω από ζητήματα ελάσσονας σημασίαςόπως το αν το σύστημα διανομής της μελλοντικής κοινωνίας θα είναι κολεκτιβιστικό, κομμουνιστικό ή ποιος θα είναι ο ακριβής συνδυασμός τους. Για εμάς, ως κολεκτίβα εργασίας, μείζονα σημασία έχει η ανάπτυξη εκείνης της κινηματικής κουλτούρας και των θεσμών που θα μπορούν να υποστηρίξουν μια κοινωνική-πολιτική οργάνωση η οποία να εντάσσει τους μεμονωμένους εργασιακούς χώρους και κοινότητες σε ευρύτερα, λειτουργικά οικονομικοπολιτικά σύνολα. Δεν θέλουμε απλά καλύτερες συνθήκες εργασίας, δεν θέλουμε απλά 10-100-1000άδες συνεργατικές, δεν θέλουμε να αρκεστούμε στην ονειροπόληση μιας μυθικής κοινωνίας όπου όλα θα ρυθμίζονται αυθορμήτως αρμονικά. Επιδιώκουμε το ριζοσπαστικό μετασχηματισμό αυτής εδώ της κοινωνίας σε μια κοινωνία χωρίς καταπίεση-εκμετάλλευση και την οποία αρχίζουμε να (χτι)ζουμε και προωθούμε εδώ και τώρα.

«Το παγκάκι» – Νοέμβρης 2013

Tο κείμενο του David Adam «Η κριτική του Μαρξ στα σοσιαλιστικά σχήματα εργασιακού χρήματος και ο μύθος περί του προυντονικού χαρακτήρα του συμβουλιακού κομμουνισμού»

αναδημοσίευση από  Endnotes

Πρόκειται για ένα ιδιαίτερα αναλυτικό κείμενο για το ζήτημα του φύλου. Θεωρούμε ιδιαίτερα ενδιαφέρον το γεγονός ότι δεν αντιμετωπίζει το φύλο από μια υπερ-ιστορική σκοπιά. Αντίθετα ιστορικοποιεί την εξέλιξη της σχέσης μέσα στην περίοδο κυριαρχίας του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής και προσπαθεί να αναδείξει τη σύγχρονη διάρθρωση της σχέσης φύλο και τη σχέση του περιεχομένου των αγώνων των γυναικών στον αναδιαρθρωμένο καπιταλισμό με τον ορίζοντα της κομμουνιστικοποίησης.

W.

The Logic of Gender On the separation of spheres and the process of abjection

Within marxist feminism we encounter several sets of binary terms to analyse gendered forms of domination under capitalism.1 These include: productive and reproductive, paid and unpaid, public and private, sex and gender. When considering the gender question, we found these categories imprecise, theoretically deficient and sometimes even misleading. This article is an attempt to propose categories which will give us a better grasp of the transformation of the gender relation since the 70s and, more importantly, since the recent crisis.

The account that follows is strongly influenced by systematic dialectics, a method that tries to understand social forms as interconnected moments of a totality.2 We therefore move from the most abstract categories to the most concrete, tracing the unfolding of gender as a “real abstraction”. We are only concerned with the form of gender specific to capitalism, and we assume from the outset that one can talk about gender without any reference to biology or prehistory. We begin by defining gender as a separation between spheres. Then, having done so, we specify the individuals assigned to those spheres. Importantly, we do not define spheres in spatial terms, but rather in the same way Marx spoke of the two separated spheres of production and circulation, asconcepts that take on a materiality.

The binaries listed above appear to limit one’s grasp of the ways in which these spheres function at present, as they lack historical specificity and promote a transhistorical understanding of gendered “domination”, which takes patriarchy as a feature of capitalism without making it historically specific to capitalism. We hope to delineate categories that are as specific to capitalism as “capital” itself. We argue that these binaries depend on category errors whose faults become clear once we attempt to illuminate the transformations within capitalist society since the 70s. Forms of domestic and so-called “reproductive” activities have become increasingly marketised, and while these activities may occupy the “sphere” of the home, just as they did before, they no longer occupy the same structural positions within the capitalist totality, despite exhibiting the same concrete features. For this reason, we found ourselves forced to clarify, transform, and redefine the categories we received from marxist feminism, not for the sake of theory, but to understand why humanity is still powerfully inscribed with one or the other gender.

1 PRODUCTION/REPRODUCTION

Whatever the form of the process of production in a society, it must be a continuous process, must continue to go periodically through the same phases. A society can no more cease to produce than it can cease to consume. When viewed, therefore, as a connected whole, and as flowing on with incessant renewal, every social process of production is, at the same time, a process of reproduction.3

When Marx speaks of reproduction he does not refer to the production and reproduction of any commodity in particular; rather, he is concerned with the reproduction of the social totality. However, when marxist feminists speak of reproduction, what they often aim to specify is the production and reproduction of the commodity labour-power. This is because, in Marx’s critique, the relationship between the reproduction of labour-power and the reproduction of the capitalist totality is incomplete.

Continue reading →

Το γεγονός ότι οι ταραχές της Ελλάδας, της Αιγύπτου, της Ουκρανίας “κατόρθωσαν” να πολιτικοποιηθούν (με διαφορετικά επίδικα παραγόμενα από την ιστορική εξέλιξη της ταξικής πάλης σε κάθε ένα από αυτά τα κράτη) αποτελεί ένα πρόβλημα που η θεωρία είναι αναγκασμένη να εξετάσει. Τι σημαίνει αυτή η πολιτικοποίηση για την εξέλιξη της (δεύτερης φάσης της) αναδιάρθρωσης και των αγώνων εναντίον της; Τα όρια των αγώνων καθώς αυτοί πολιτικοποιούνται παράγονται με πολύ μεγαλύτερη ταχύτητα από ότι στο παρελθόν. Ποια είναι τα νέα διακυβεύματα που παράγονται καθώς η όποια πολιτική διευθέτηση απαξιώνεται πολύ γρήγορα;

W.

Σ’αυτό το πλαίσιο αναδημοσιεύουμε την προσπάθεια ανάλυσης των γεγονότων στην Ουκρανία  A ruthless critique against everything existing με τον χαρακτηριστικό υπότιτλο:

Το μεγάλο άλμα προς τα πίσω. Τα όρια και οι προοπτικές ενός καταπληκτικού αγώνα.

Εδώ και καιρό το Κίεβο βρίσκεται σε μεγάλη αναταραχή. Οι ρίζες τις σύγκρουσης πολύπλοκες, χάνονται μέσα στις αντιφάσεις του αγώνα και στις συνθήκες που τον γέννησαν. Οι προοπτικές του ακόμα πιο πολλές και ακόμα πιο αντιφατικές. Ας πάρουμε τα πράγματα απ΄την αρχή.

Εδώ και μερικές μέρες η κυβέρνηση του Γιανούκοβιτς πήρε μια σειρά μέτρων με συνοπτικές διαδικασίες από το κοινοβούλιο, που περιορίζουν κατά πολύ τη δυνατότητα διαδηλώσεων. Η ελπίδα της κυβέρνησης ήταν μάλλον ότι η απειλή θα έστελνε τους διαδηλωτές σπίτια τους. Κάτι τέτοιο όμως δεν έγινε. Η αντίδραση από ένα σύνολο φορέων ήταν άμεση…άμεση ήταν και η απάντηση των διαδηλωτών. Επιτέθηκαν, συγκρούστηκαν, και κατέληξαν με 5 νεκρούς, 300 τραυματίες και οδοφράγματα σε ύψος τείχους 3 μέτρων. Η σύγκρουση μαίνεται.

Αρχικά θα πρέπει να σκιαγραφηθεί μια αρχική εξήγηση της κατάστασης στην Ουκρανία. Πέρα απ όσα έχουν ήδη ειπωθεί, οι προσεγγίσεις που μιλούν για διαφορετικές ιδεολογίες, ή για σύγκρουση συμφερόντων των “ολιγαρχών” δεν αγγίζουν το πρόβλημα. Ακόμα πιο μακριά περνούν οι αναλύσεις που μιλούν για σύγκρουση “δημοκρατών” με τους φιλορώσους ολιγάρχες κτλ. Ο Γιανούκοβιτς …περνάει νόμους κατά παράβαση του κοινοβουλίου. Από την άλλη οι διαδηλωτές εδώ και καιρό δεν φαίνονται δημοκρατικοί…οι βίαιες διαδηλώσεις, τα οδοφράγματα, οι καταλήψεις, οι μολότοφ δεν είναι στοιχεία της δημοκρατίας…ή είναι;

Με έναν παράδοξο τρόπο όμως και οι δυο εξακολουθούν να είναι και να μην είναι δημοκράτες. Μπορεί οι μέθοδοι τους να μην είναι δημοκρατικές αλλά ο τρόπος λειτουργίας τους και οι πηγή της δυναμικότητας τους παραμένουν τα “πλήθη”. Ο Γιανούκοβιτς έχει την τεράστια μάζα ρωσόφωνων εργατών της ανατολής ως βάση και το Μαϊντάν έχει σαν βάση τον ίδιο τον εαυτό του, τους φιλοευρωπαίους κατοίκους των πόλεων και κυρίως τους κατοίκους της δύσης, είναι το ίδιο το “πλήθος” δηλαδή… Τα δύο αντικρουόμενα μέρη,  στο εσωτερικό τους εξακολουθούν να λειτουργούν δημοκρατικά, τα συστατικά μέρη της αστικής κοινωνίας, οι εργάτες, οι κεφαλαιοκράτες κτλ εξακολουθούν να ανάγουν την πραγμάτωση τους στην πολιτική/κρατική σφαίρα και να συγκρούονται με κάποιους “άλλους”. Και τα 2 μέρη, παρά το “έντονο” της σύγκρουσης έχουν δημοκρατικά επιχειρήματα: στη δημόσια σφαίρα, στις πορείες, στις εξαγγελίες προς το εξωτερικό κτλ ηκάθε μερίδα υποστηρίζει πως είναι η πλειοψηφία συνεπώς έχει και το δημοκρατικό δικαίωμα να επιβάλλει τη γνώμη της και οι “άλλοι” θα πρέπει να την σεβαστούν μέσα στα δημοκρατικά πλαίσια. Τι γίνεται λοιπόν; είναι η δημοκρατική πολιτική διαμεσολάβηση ο νεκροθάφτης κάθε ριζοσπαστικότητας; Και παρά τις βίαιες συγκρούσεις έχουμε στην Ουκρανία μια δημοκρατική αντιπαράθεση;

Continue reading →

Από το editorial της έκδοσης:

“Έχω την αίσθηση ότι σε αυτούς τους καιρούς της αβεβαιότητας, όταν μας έχει διαφύγει
το παρελθόν και το μέλλον είναι ακαθόριστο, πρέπει να βάζουμε σε τάξη τη μνήμη μας
προκειμένου να κατανοήσουμε το παρόν”. Δε νομίζω ότι θα μπορούσαν να συνοψιστούν
καλύτερα τα κίνητρα γι’ αυτή την έκδοση. To 2008-2012 ξεκινάει ως ένα ατομικό πρότζεκτ
κατανόησης του πρόσφατου παρελθόντος της ταξικής πάλης, από όπου και το συμβολικό
όνομά του, και απευθύνει ανοιχτή πρόσκληση σύμπραξης καταρχήν σε όσους και όσες
μοιράζονται την αίσθηση ότι πράγματι το πρόσφατο παρελθόν μας έχει διαφύγει, ότι όχι
μόνο υπάρχουν αναπάντητα ερωτήματα, αλλά και συμπεράσματα που πρέπει να βγουν
και η υπάρχουσα θεωρητική συζήτηση δεν έχει ακόμα εξάγει. Είναι σαφές ότι μια τέτοια
απόπειρα περιλαμβάνει και την κριτική και αυτοκριτική επεξεργασία των ήδη καταγραμ-
μένων απόψεων με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τις μέχρι τώρα “βέβαιες” συμφωνίες και
διαφωνίες μας, καθώς και για τα θεωρητικά χρέη μας.

Α.

periodiko 2008-2012