Το πρώτο κείμενο των Srecko Horvat και Igor Štiks, το οποίο έχει τίτλο «Is the Balkans a new Maghreb?» δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά το 2011 στο site uninomad. Έχει μεταφραστεί στα ελληνικά και αποτελεί μια από τις πρώτες απόπειρες εκτενούς αποτίμησης της ευρωπαϊκής πολιτικής στα βαλκάνια σε άμεση σύνδεση με την τότε πρωτοεμφανιζόμενη «αραβική άνοιξη».

Αυτό το πρώτο κείμενο μπορεί να συνδεθεί με το κείμενο-σχόλιο του Malte Daniljuk στο portal Telepolis, το οποίο δημοσιεύουμε μεταφρασμένο παρακάτω, κατά την αναζήτηση απαντήσεων πάνω στο πού αποσκοπεί η ευρωπαϊκή νεοφιλελεύθερη στρατηγική στα σύνορα της Ευρώπης.

Α.

Έναν δακτύλιο, για να τους υποτάξουν

Malte Daniljuk, 10.3.2014

Βόρεια Αφρική, Εγγύς Ανατολή, Ουκρανία: Η ευρωπαϊκή εξωτερική πολιτική βάζει γύρω από τον λαιμό της γηραιάς ηπείρου έναν δακτύλιο από εστίες φωτιάς.

Η σύγκρουση για την Ουκρανία κλιμακώνεται με απρόβλεπτη ταχύτητα. Ο γερμανός υπουργός εξωτερικών μιλάει για την «οξύτερη κρίση από την πτώση του τείχους». Για τον βρετανό υπουργό εξωτερικών William Hague πρόκειται για την «μεγαλύτερη κρίση στην Ευρώπη του 21^ου αιώνα». Παρόλα αυτά, δεν μπορεί κανείς αντιληφθεί κάποια πρόθεση αποκλιμάκωσης. Το αντίθετο: Σήμερα, το ΝΑΤΟ ανακοίνωσε τη στενότερη συνεργασία με την Ουκρανία, η οποία αυτή τη στιγμή δεν μπορεί να υπερηφανευθεί ούτε για μια εκλεγμένη κυβέρνηση, και οι ΗΠΑ μετακινούν πολεμικά αεροσκάφη F-16 προς την Πολωνία.

Πριν από ούτε δυο εβδομάδες, ευρωπαίοι υπουργοί εξωτερικών [Außenpolitiker] θριάμβευαν στο Μαϊντάν. Έβαζαν πλάτες σε μια αντιπολίτευση, την οποία κανείς δεν εκτιμούσε πολιτικά, ανάμεσα σε φλεγόμενα οδοφράγματα. Μετά από λίγο, άγνωστοι ελεύθεροι σκοπευτές διέπραταν μια σφαγή και φρόντιζαν για την ανατροπή της κυβέρνησης Γιανουκόβιτς (Προήλθαν οι ελεύθεροι σκοπευτές από την αντιπολίτευση;). Ο Γιανουκόβιτς εκλέχτηκε από ένα μεγάλο κομμάτι των Ουκρανών το 2010 για να βάλει τέλος στο πολιτικό χάος και τη διαφθορά, στα οποία η προηγούμενη κυβέρνηση των πορτοκαλί επαναστατών είχε ρίξει τη χώρα.

Ως πολίτης που παρατηρεί, τρίβει κανείς έκπληκτος τα μάτια του και αναρωτιέται αν δεν υπάρχουν [ήδη] αρκετές άλλες κρίσεις στην άμεση γειτονία [της Ευρώπης]: Ιράν, Ιράκ, Συρία, Αίγυπτος, Λιβύη… Δεν είναι εκεί ακόμα τα προβλήματα ανοιχτά; Γιατί οξύνει τώρα η ευρωπαϊκή εξωτερική πολιτική ακόμα μια σύγκρουση της Ουκρανίας με τη Ρωσία; Γιατί τοποθετείται η Ευρώπη με τέτοιο επιθετικό τρόπο σε μια πολιτικά διαιρεμένη χώρα, της οποίας κανένα κόμμα δεν έχει απεύθυνση σε όλη τη επικράτεια; Φαίνεται πραγματικά εδώ και καιρό πως η ευρωπαϊκή πολιτική πρακτικά τα έκανε μαντάρα με όλες τις γειτονικές χώρες σε ένα τόσο σύντομο χρονικό διάστημα.

Με αυτόν τον τρόπο, παραμένει στη λήθη το γεγονός ότι πριν από μερικά χρόνια το πεδίο της ευρωπαϊκής εξωτερικής πολιτικής καθοριζόταν από κοινές και φιλικές πρωτοβουλίες. Μέχρι το 2011, η διαδικασία της Βαρκελώνης επεξεργαζόταν τις αρχές μιας Μεσογειακής-Ένωσης, στα πλαίσια της οποίας μέλη της ΕΕ μαζί με χώρες της Εγγύος Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής επιθυμούσαν να αναπτύξουν μια κοινή ενεργειακή και επενδυτική πολιτική (Το μέλλον της Ευρώπης βρίσκεται στον Νότο). Ένα από τα πιλοτικά πρότζεκτ της, το Desertec, αφοσιώνόταν στην εναλλακτική παραγωγή ενέργειας.

Continue reading →

Αδειάσανε τα σύννεφα αυτές τις μέρες καθώς αποκαλύφηκαν ταυτόχρονα διάφορα πράγματα: Ο Σαμαράς είναι φιλοχρυσαβγίτης, ο Μπαλτάκος είναι κανονικός χρυσαβγίτης και «το κράτος μας» είχε έτοιμες μονάδες στρατού να επέμβουν στην παρέλαση της 28^ης Οκτωβρίου του 2012 μη τυχόν και ξαναπάθει τα ίδια με την παρέλαση της εθνικής ημών εορτής του 2011. Όλα αυτά παρουσιάζονται ως «εκτροπή», αρκετοί επιβεβαιώνουν ο ένας στον άλλον ότι πλέον έχουμε «κράτος έκτακτης ανάγκης» και μεταξύ άλλων όλοι δυσκολεύονται πια να λένε ότι οι Ουκρανοί μνημονιακοί είναι ναζί και ο Πούτιν δημοκράτης, γιατί δεν μπορούν να απαντήσουν στην ερώτηση γιατί δεν έλεγαν από την αρχή ότι ο Σαμαράς είναι ναζί (και ότι ο Πούτιν είναι ο μόνος δημοκράτης στον πλανήτη). Βέβαια, κάτι εθνίκια που παριστάνουν τους συντρόφους θα πουν «εμείς το λέγαμε».

Το ζήτημα είναι να αναρωτηθούμε «εκτροπή από τι;». Ή «αφού έχουμε κράτος έκτακτης ανάγκης ποιο ήταν το ‘κράτος δικαίου’; Εκείνο που σκότωνε τον Καλτεζά και τον Τεμπονέρα, εκείνο που έμπαινε στην κατάληψη του Πολυτεχνείου το ’95, εκείνο που δολοφονούσε κόσμο που δεν σταματούσε στα μπλόκα, εκείνο που έχει δολοφονήσει χιλιάδες προλετάριους που προσπαθούσαν να μπουν στη χώρα ή όταν μπήκαν γιατί δεν του άρεσε το χρώμα ή η γλώσσα που μιλούσαν, που έχει βγάλει μίζες από το trafficking χιλιάδων γυναικών;

Οι ερωτήσεις αυτές για όλους τους συντρόφους και συντρόφισσες που είναι ακόμη μέσα στο δίπολο «φασισμός-αντιφασισμός» είναι δύσκολο να απαντηθούν. Τώρα γίνεται ακόμη πιο δύσκολο καθώς όπως ο αντιφασισμός ήταν η δύναμη αλλά και το όριο του κινήματος μέχρι τη διάλυση της Χρυσής Αβγής, έτσι και ο «χρυσαβγιτισμός» του δημοκρατικού κράτους υπόκειται στη δυναμική της ταξικής πάλης, δηλαδή, της αναδιάρθρωσης και των ταξικών αγώνων που την αντιμάχονται.  Επιπλέον ο «χρυσαβγιτισμός» δεν είναι φαινόμενο του 2012 αλλά ξεκινάει αρκετά νωρίτερα όπως έχει δείξει και το κείμενο Μορφή και περιεχόμενο της κρατικής καταστολής στις καταλήψεις.

Η δυσκολία στην ερώτηση «γιατί δε λέγατε από την αρχή ότι ο Σαμαράς είναι ναζί” (κάτι που τόσο εύκολα ειπώθηκε για τον Ουκρανο πρωθυπουργό, ευκολότερα με τη βοήθεια της παραποίησης μιας φωτογραφίας στην οποία  δήθεν χαιρετάει ναζιστικά) βρίσκεται στο ότι η ειλικρινής απάντηση είναι ότι ο Σαμαράς (ως πολιτική πρακτική και όχι ως πρόσωπο) ΔΕΝ είναι ναζί. Ακόμη πιο δύσκολα γίνονται τα πράγματα όταν παραδεχτούμε ότι δεν υπάρχει ναζισμός σήμερα, ο φασισμός και ο ναζισμός ήταν ένα ιστορικό κίνημα καταστολής των ταξικών αγώνων των δεκαετιών του ’20 και του ’30. Αυτό που γίνεται όταν ο λόγος του κινήματος σήμερα μιλάει για φασισμό και ναζισμό είναι μια μετωνυμία. Ονομάζει ναζισμό ή ακόμη συχνότερα φασισμό τη σύγχρονη μορφή καταστολής των ταξικών αγώνων, αλλά και γενικότερα τη μορφή του σύγχρονου καπιταλισμού που βρίσκεται σε φάση ταχύτατης αναδιάρθρωσης, μορφή για την οποία δεν έχει βρει ακόμη όνομα της εποχής μας και χρησιμοποιεί ένα παλιό.

Το να μιλάμε για μετωνυμία και να επιμένουμε ότι δεν υπάρχει σήμερα φασισμός, ή καλύτερα ότι αυτό που υπάρχει ως πολιτική μορφή πρέπει να το διακρίνουμε από το φασισμό για να μπορέσουμε να του ασκήσουμε ριζική κριτική, δεν είναι σχολαστικισμός. Το πρόβλημα δε βρίσκεται στην ακρίβεια ή μη των όρων που χρησιμοποιούνται στα συνθήματα και στις αφίσες αλλά στο περιεχόμενο που παίρνει η κριτική της πραγματικότητας της ταξικής πάλης με τη χρήση των όρων αυτών. Αν η σημερινή κατάσταση ορίζεται ως φασισμός (πιο εύκολα στην Ουκρανία, πιο δύσκολα εδώ) τότε απευθείας η άρνηση της είναι ο αντιφασισμός, δηλαδή, για να μην κοροιδευόμαστε μεταξύ μας, η δημοκρατία, ένας καπιταλισμός χωρίς απαγόρευση κυκλοφορίας, στρατοκρατία, εξορίες, πολιτικές καταδίκες κτλ. Oπως αναφέρεται και στο κείμενο Φασισμός και Εκπαίδευση όμως, «ένα φασιστικό καθεστώς σήμερα δεν μπορεί να είναι ίδιο με αυτά του μεσοπολέμου, τα οποία μοιράζονταν με τις δημοκρατίες της εποχής τον ορίζοντα του προνοιακού κράτους και της αναγνώρισης της εργατικής τάξης ως συλλογικό υποκείμενο, φαινόμενα που ο «νεοφιλελευθερισμός» αρνείται. Σήμερα παράγεται μια μορφή ολοκληρωτισμού που για την ώρα δεν χρειάζεται να οδηγήσει σε μια αναίρεση της δημοκρατίας, όσο και να ξευτελίζεται κατά την πορεία αυτός ο όρος».

Η σημερινή πολιτική μορφή της καταστολής της ταξικής πάλης λοιπόν αλλά και η μορφή που παίρνει η διαδικασία αύξησης του βαθμού εκμετάλλευσης της εργασιακής δύναμης είναι δημοκρατική. Η έξωση των θεσμών της εργατικής τάξης από το τραπέζι των διαπραγματεύσεων αλλά και από το κράτος γενικά, το καθεστώς μηδενικής ανοχής διεκδικήσεων, η στρατιωτικοποίηση της αστυνομίας, η αύξηση των κάθε είδους μπάτσων κατά 25-30% από το 2009 μέχρι το 2013, η αναγωγή του μάχιμου ακτιβισμού σε επίσημο εσωτερικό εχθρό, οι μαζικές φυλακίσεις και δολοφονίες πλεονάζοντος εργατικού δυναμικού, οι εισβολές στα σπίτια αναρχικών, όλα αυτά προέκυψαν μέσα από τη δημοκρατία (όπως άλλωστε είχε προκύψει και ο ναζισμός το ’30) αλλά το κυριότερο είναι ότι παρέμειναν μέσα στη δημοκρατία. Ο «ελληνικός λαός», αυτή η διαταξική εθνική κοινότητα που ψηφίζει αποφάσισε το 2012 μέσα στα όρια του παιχνιδιού της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας η κατασταλτική μορφή του κράτους να είναι αυτή που είναι σήμερα, της Χρυσής Αβγής συμπεριλαμβανομένης. Δημοκρατία είναι αυτό που ζούμε σήμερα. Αν είχαμε δικτατορία θα το ξέραμε πολύ καλά και αυτό το κείμενο δε θα μπορούσε να γραφτεί εδώ.

Αυτή η «χρυσαβγίτικη» μορφή της δημοκρατίας ήταν απολύτως απαραίτητη για να προωθηθεί η τρέχουσα φάση της αναδιάρθρωσης. Οι χρυσαβγίτες με στολή ή χωρίς έπρεπε να ξαμολυθούν, σα μαντρόσκυλα των αφεντικών που είναι, και να τσακίσουν μετανάστες, να χτυπήσουν ακτιβιστές, να τραμπουκίσουν συνδικαλιστές, να προσπαθήσουν να παίξουν έναν ειδικό κατασταλτικό ρόλο στη ζώνη που δραστηριοποιείται το εφοπλιστικό κεφάλαιο το οποίο επένδυσε απευθείας επάνω τους. Κρίθηκε από τους μηχανισμούς του κράτους σκόπιμο να βγει η συμμορία στο φως και πήρε το κράτος το ρίσκο να δημιουργηθεί χρυσαβγίτικο προλεταριακό κίνημα, κάτι που βέβαια δεν έγινε ποτέ.

Continue reading →